Điện Biên: Tái canh cây cà phê ở Mường Ảng

Từ năm 2022 đến nay đã có 25ha cà phê già khâui, năng suất thân thiện trên địa bàn huyện Mường Ảng được tái canh. Đây là những tích tích cà phê bị “lão hóa”, hết chu kỳ kinh doanh, phải cứu chữa, phục hồi, hoặc trồng mới. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều bà con trồng cà phê ở Mường Ảng đang gặp khó khăn với việc tái sinh cây cà phê.

Với vườn cà phê rộng khoảng 3ha, những năm qua đã mang lại cho gia đình ông Phan Thanh Chương, tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng, huyện Mường Anh nguồn thu nhập ổn định. Tuy nhiên, trong 3ha diện tích trên thì có đến 8.000m ² cà phê được trồng từ những năm 1996 - 1997. Cây cà phê già khâui kéo theo năng lực cũng giảm theo.

Nông dân huyện Mường Ảng chuẩn bị cây cà phê giống để tái canh.

Ông Chương cho biết: Diện tích cà phê giài cho năng suất mạnh hơn so với những tích tích còn lại. Những năm gần đây chỉ đạt từ 4 - 5 tấn/ha, trong khi sản lượng trung bình ở những tích tích còn đạt khoảng 15 tấn/ha. Để phát triển cà phê bền vững gia đình tôi đã thực hiện tái canh diện tích cà phê này với sự hỗ trợ của nhà nước về kỹ thuật, phân bón, thuốc trừ sâu, cây tương tự. Năm đầu diện tích cà phê tái phát triển tốt, tuy nhiên từ năm thứ 2 trở đi, nhiều cây có biểu hiện vàng lá, rụng lá, rêu rễ. Gia đình tôi đã phải trồng đi trồng lại 3 lần thì tỷ lệ cây sống mới đạt được 80%. Chi phí tái sinh cũng vì thế “đội” lên nhiều lần.

Không riêng diện tích tái sinh của gia đình ông Chương, một số hộ nông dân khi thực hiện tái sinh canh cây cà phê cũng gặp cảnh tương tự. Nguyên nhân được xác định là do đất bị nhiễm trùng gây nguy hiểm nên hội chứng vàng lá, thối rễ trên cây cà phê tái canh trên đất cũ.

Từ năm 2022 đến nay đã có 25ha cà phê già khâui, năng suất thân thiện trên địa bàn huyện Mường Ảng được tái canh.

Không chỉ làm nguyên nhân cây phê tái canh khó trồng, khó chăm chăm, theo đánh giá giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc thực hiện tái canh cây cà phê khó làm nhiều nguyên nhân. Trước hết, cà phê Điện Biên chủ yếu trồng trên đất dốc (khoảng 60% diện tích Cà phê trồng trên nền đất có độ dốc từ 8 đến 300); phần lớn diện tích cà phê trồng trên đất dốc không tạo bậc thang, không trồng theo đường đồng phê, một số vườn cà phê trồng không tặng thủ đúng quy trình kỹ thuật, áp dụng không đầy đủ các biện pháp canh tác hợp lý (cây che bóng, cắt kiệt, bón phân...).

Bên bờ đó, diện tích cà phê giài, hiệu quả gần gũi cần được tái canh ngày càng tăng. Trong khi tái canh cà phê hỏi vốn đầu tư lớn; kỹ thuật tái sinh canh chưa được nông dân cập nhật đầy đủ (đặc biệt là xử lý đất trồng sau nhiều năm canh tác). Kinh phí đầu tư dành cho một số hộ dân nhưng có chế độ hạn chế. Chính sách hỗ trợ tái chế cà phê chưa đồng bộ, ngân sách tỉnh hạn chế. Liên kết sản xuất chưa chặt chẽ, chưa khuyến khích người thực hiện tái canh.

Cán bộ Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng, vật nuôi kiểm tra cây cà phê trồng tái canh tại tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng.

Trên thực tế, với nhiều nông dân ở Mường Anh, cà phê là loại cây trồng chủ lực, gắn bó lâu đời và cung cấp lại nguồn thu nhập chính cho gia đình. Trong khi để tái sinh cây cà phê và chờ đến lúc thu hoạch phải mất khoảng 3 năm đầu tư không có lãi. Bởi vậy có những hộ mặc dù có diện tích cà phê đã giài, năng suất gần nhưng vẫn không mặn mà với việc tái canh, như hộ ông Trần Như Đồng, tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng.

Ông Đồng chia sẻ: 4.000m ² diện tích cà phê của gia đình tôi được trồng từ năm 1997. Canh tác gần 30 năm nên cây cà phê đã già cỗi, năng xuất cũng giảm, nhưng nói đến việc tái canh thì tôi vẫn suy ngẫm. Bằng diện tích cà phê hiện tại dù năng suất thấp nhưng vẫn mang lại nguồn thu nhập, tuy nhiên cánh tái sinh sẽ phải mất ít nhất 3 năm sau khi mới có mục tiêu. Hơn nữa việc trồng lại cũng có nguy cơ xảy ra nếu cây bị bệnh sâu, sẽ chết. Vì vậy, hiện tại tôi vẫn duy trì xây dựng cà phê hiện có đồng thời trồng xen cây ăn quả trên diện tích này.

Tái canh cây cà phê là một trong những giải pháp nhằm đảm bảo cây cà phê phát triển bền vững.

Theo báo cáo kết quả sản xuất, kết quả thực hiện dự án tái canh cà phê năm 2024 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, dự án kiến ​​trúc cần tái canh cà phê trên địa bàn huyện Mường Ảng năm 2025 là 150ha. Để tái sinh canh cây phê thực hiệu quả, bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tái canh bằng những loại giống mới, năng suất cao, huyện Mường Ảng và nông nghiệp Tỉnh cần những định hướng, giải pháp cụ thể giải quyết những khó khăn, tồn tại tại. Từ đó, đảm bảo phát triển cà phê bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.

Nguồn: Tái canh cây cà phê ở Mường Ảng