Điện Biên: Linh hoạt chuyển đổi cây trồng trên đất lúa

Gia đình anh Lò Văn Lợi đã trồng lại lúa nhưng khô hạn kéo dài khiến chân ruộng nứt nẻ, lúa khó sinh trưởng và phát triển.

Vụ xuân năm 2025, gia đình anh Lò Văn Lợi, bản Co Mận, xã Mường Phăng (TP. Điện Biên Phủ) gieo trồng hơn 2.000m² lúa. Anh Lợi chia sẻ, năm nay tiết kiệm khắc nghiệt, ít mưa, nắng hanh kéo dài tạo nhiều tích lúa trong tình trạng thiếu nước trầm trọng. Đây là nhà thứ 2 tôi gieo lúa trên cùng tích tích, lần đầu trước Tết Nguyên đá, làm vào không khí lạnh nên mạ chết toàn bộ, lần 2 gia đình gieo lúa đây cách 1 tháng, giờ lúa mới lên được 3 lá lại đối mặt với tình trạng thiếu nước, hiện tại chân đất đã Nếu tình trạng này kéo dài vài tuần nữa thì gia đình không gieo lại lần nữa vì đã có thể quá thời gian phục vụ. “Theo tính toán của gia đình, qua 2 lần gieo, chi phí đầu tư vào giống, cỏ rác và phân cũng hơn 4 triệu chưa kể mồ hôi, công sức của gia đình” - anh Lợi chia sẻ.

Hiện nay, trên địa bàn xã Mường Phăng có hơn 300ha trồng lúa lúa 1 vụ, trên 220ha lúa 2 vụ. Ông Quàng Văn Việt, Chủ tịch UBND xã Mường Phăng cho biết: Mường Phăng là xã vùng cao, có địa hình phức tạp, chia cắt, gặp nhiều khó khăn trong công việc đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nên nhiều diện tích đất sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc vào nguồn nước mưa, nước từ khe núi. Vụ xuân năm 2024, toàn xã có 28,6ha lúa không cho thu hoạch háng. Bước sang năm 2025, chính quyền xã đã tuyên truyền, vận động dân tích cực chuyển đổi diện tích trồng lúa dâu hiệu quả, thiếu nước sang cây trồng khác như: ngô, đậu tương, bí ngô... Tuy nhiên, nhiều hộ gia đình không chuyển đổi dẫn đến tình trạng phải gieo lúa nhiều lần, không đảm bảo thời vụ, ảnh hưởng năng suất.

Diện tích đất trồng lúa thành bãi chăn thả gia súc tại xã Nà Nhạn (TP. Điện Biên Phủ).

Tại xã Nà Nhạn (TP. Điện Biên Phủ), diện tích không thể trồng lúa được người dân để không, làm nơi thư giãn gia Lai. Bà Lường Thị Thúy, Chủ tịch UBND xã Nà Nhạn chia sẻ: Hàng năm, bước vào mùa khô, trên địa bàn xã có khoảng 10ha đất sản xuất nông nghiệp để hoang, không gieo trồng. Để khai thác có hiệu quả trên cùng diện tích đất, xã hội vận động người dân chuyển đổi cơ trồng cây trồng, cây có sức chịu hạn tốt hơn. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn năng lượng lao động chính đi làm ăn xa ngoài tỉnh, chỉ còn người già và trẻ nhỏ ở nhà. Mặc dù xã hội đã tuyên truyền, vận động chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhưng các hộ không có người làm, diện tích khó canh tác, hiệu quả giá trị của đa số người dân bỏ không.

Theo thống kê, huyện Điện Biên có khoảng 1.000ha đất nông nghiệp bỏ hoàng trong phục vụ xuân xuân 2025 do hạn hán.

Với lợi thế địa hình và tư duy của người dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình, nhiều năm qua huyện Điện Biên luôn dẫn đầu cả tỉnh về sản xuất nông nghiệp song diện tích đất nông nghiệp để hoang còn nhiều. Ông Nguyễn Gia Tuấn, Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Điện Biên cho biết: Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn huyện có khoảng 1.000ha đất nông nghiệp bị bỏ hoang, phần lớn là khu chưa được xây dựng hệ thống kênh mương, hiện khó sản xuất và chưa thực hiện phương án chuyển đổi cơ cấu hợp lý để sử dụng hiệu quả kết quả đất đai. Công tác quản lý, sử dụng đất nông nghiệp chưa được kiểm soát chặt chẽ, một số xã hội trên địa bàn chưa chú ý.

Ngoài đậu tương, ngô, lạc... cây táo được đánh giá khá phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu tại huyện Điện Biên.

Thực tế việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa ở huyện Điện Biên chưa thực sự quyết định, chỉ dừng lại ở công tác nhanh chóng giao diện, xây dựng kế hoạch hàng năm, chưa gắn kết với bố trí nguồn kinh phí phát triển khai thực hiện. Việc xây dựng cánh đồng mẫu lớn, khu vực sản xuất rau quả sạch sẽ dù được quan tâm thực hiện nhưng chưa đồng bộ. Hiện nay số lao động nông nghiệp ngày càng giảm xu thế chuyển dịch từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Chi phí sản xuất cao trong khi lợi nhuận, thu nhập của nông dân trồng lúa lúa thấp và bấp bênh, một số chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất của Trung ương, tỉnh khó tiếp cận, công tác thanh toán, quyết toán, thủ tục dát nhanh do vậy nông dân không quan tâm sản xuất như trước.

"Thời gian tới, để hạn chế chế độ tích đất nông nghiệp bỏ sót, từ nguồn vốn sách chương trình giảm độ bền, chính sách đặc quyền phát triển kinh tế - xã hội khu vực dân tộc thiểu số và... cơ quan chuyên môn tiếp tục tham khảo UBND huyện tiếp tục giúp người dân chủ động hỗ trợ chuyển đổi cơ sở điều hòa, tạo điều kiện, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi cơ chế cây trồng. Xây dựng và thực hiện mô hình bảo vệ thực vật, kiểm soát dịch bệnh trên cây lúa, trong khi đây là giải pháp quan trọng để giảm chi phí, tăng giá trị sản phẩm, tạo cho người dân yên tâm gắn bó với sản phẩm nông nghiệp" - ông Nguyễn Gia Tuấn chia sẻ.

Nguồn: Linh hoạt chuyển đổi cây trồng trên đất lúa