Tiết kiệm năng lượng: Từ hoạch định chính sách đến hành động thực tế

Ông Đặng Hải Dũng - Phó chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo tiết kiệm năng lượng, Bộ Công Thương: Rà soát, sửa đổi luật

Những biến động khó lường dẫn đến khủng hoảng năng lượng, đe dọa an ninh năng lượng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Do đó, song song với việc chủ động bảo đảm các nguồn năng lượng phục vụ sản xuất và đời sống, Việt Nam luôn coi trọng việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Đảng và Nhà nước đã xác định được tầm quan trọng của sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả từ rất sớm thông qua việc ban hành các khung pháp lý về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ở Việt Nam đã được thông qua năm 2010, có hiệu lực từ năm 2011, đến nay đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Dưới luật là một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng và ban hành tương đối đồng bộ, kịp thời để thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Việt Nam luôn coi trọng việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã phê duyệt và tổ chức thực hiện những chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua các quyết định: Quyết định số 79 ngày 14/4/2006 (Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2006-2015); Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 (Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030).

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được thực thi đã thúc đẩy sự vào cuộc của hệ thống chính trị trên phạm vi toàn quốc, làm thay đổi nhận thức và hành vi của toàn xã hội. Các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức chính trị - xã hội nhiệt tình ủng hộ và hăng hái tham gia các hoạt động hiệu quả năng lượng. Các hoạt động có tính lan tỏa rộng rãi phải kể đến như “Cuộc thi hộ gia đình tiết kiệm điện” do Hội Phụ nữ các cấp tiến hành hoặc Chương trình “Giờ trái đất” được mọi tầng lớp xã hội tham gia hưởng ứng, đặc biệt là giới trẻ.

Hiện tại, Bộ Công Thương đang tiến hành rà soát, sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Chúng tôi đã có những đề xuất để đưa cơ chế hỗ trợ về tiết kiệm năng lượng, trong đó có cơ chế ưu đãi về thuế cho các dự án tiết kiệm năng lượng trong việc sửa đổi luật cũng như thí điểm thành lập Quỹ Tiết kiệm năng lượng để thúc đẩy đầu tư các dự án sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Ông Nguyễn Đình Hiệp - Chủ tịch Hội Khoa học và công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam: Nâng cao nhận thức của cộng đồng

Nghị định 102/2003/NĐ-CP về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là văn bản pháp lý quan trọng để sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong tất cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội. Đồng thời, đây là cũng dấu mốc đầu tiên để hình thành ngành công nghiệp về tiết kiệm năng lượng, sau đó chúng ta có Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, các chương trình này đã cụ thể hóa tất cả các hoạt động tiết kiệm năng lượng trên phạm vi cả nước.

Một trong những giải pháp trọng tâm trong giai đoạn đầu của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là tuyên truyền, truyền thông nâng cao nhận thức của cộng đồng, doanh nghiệp và toàn xã hội về trách nhiệm và lợi ích của sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Qua đó, ý thức tiết kiệm năng lượng của người dân đã được nâng lên rõ rệt. Theo đánh giá của Bộ Công Thương, hơn 90% người dân và doanh nghiệp đã được tuyên truyền, phổ biến các biện pháp tiết kiệm năng lượng và đã hiểu được lợi ích của sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Để mang lại hiệu quả hơn nữa, cần tăng cường phân cấp phân quyền; quy định trách nhiệm của người đứng đầu, đẩy mạnh công tác thanh tra và hậu kiểm; phối hợp với các đối tác nước ngoài để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; cần tăng cường tính ràng buộc về hành lang pháp lý đối với các đơn vị, doanh nghiệp trong việc tiết kiệm năng lượng.

Ông Dương Trung Kiên - Phó hiệu trưởng Trường Đại học Điện lực: Nhân lực, công nghệ còn hạn chế

Là một đơn vị đào tạo đa ngành và có những khoa chuyên ngành về lĩnh vực năng lượng, công tác truyền thông, thông tin về chủ trương, chính sách tiết kiệm năng lượng luôn được Đại học Điện lực quan tâm, chú trọng. Tại Đại học Điện lực, công tác đào tạo và lồng ghép kiến thức về tiết kiệm năng lượng được nhà trường tập trung chủ yếu vào 3 khối đào tạo: Điện, Năng lượng và Quản lý năng lượng.

Nhà trường đã xây dựng hệ thống đo đếm để điều chỉnh hành vi sử dụng năng lượng. Cụ thể, tại các lớp học đều có hướng dẫn sử dụng các thiết bị điện để tiết kiệm năng lượng. Nhà trường cũng thí điểm sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện năng như hệ thống kính năng lượng mặt trời. Đồng thời, nhà trường đẩy mạnh công tác tuyên truyền, định hướng cho các sinh viên nhận thức được việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là trách nhiệm của mọi người. Hiện tại, nguồn nhân lực tư vấn các giải pháp tiết kiệm năng lượng đã có nhưng chưa thật sự chất lượng, điều này ảnh hưởng không ít đến kết quả thực hành tiết kiệm năng lượng.

Tiềm năng tiết kiệm năng lượng của Việt Nam rất lớn, nhưng nhân lực và công nghệ còn hạn chế. Vì thế, việc cải thiện những vấn đề này là một bài toán nan giải đòi hỏi chúng ta cần nhiều nỗ lực hơn nữa. Hiện tại, nguồn nhân lực về tư vấn các giải pháp tiết kiệm năng lượng của chúng ta đã có nhưng chưa thật sự chất lượng cao, ảnh hưởng không ít đến kết quả thực hành tiết kiệm năng lượng. Đặc biệt, mặc dù đã có Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhưng thời gian, qua việc tiết kiệm năng lượng chưa thực sự đạt kết quả như mong muốn do một số quy định trong luật cần phải được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn.