PGS. TS Ngô Trí Long chỉ ra những yếu tố có thể tạo áp lực lên lạm phát tại Việt Nam trong năm 2025

PV: Thưa PGS. TS Ngô Trí Long, lạm phát là vấn đề luôn được quan tâm trong nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay. Theo ông, áp lực lạm phát tại Việt Nam trong năm 2025 có những yếu tố gì đáng lo ngại?

PGS. TS Ngô Trí Long: Lạm phát luôn là mối quan tâm hàng đầu trong nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay. Dựa trên các số liệu và phân tích gần đây, có thể nhận diện một số yếu tố đáng lo ngại có thể tạo áp lực lên lạm phát của Việt Nam trong năm 2025.

Thứ nhất, biến động kinh tế toàn cầu: Xung đột địa chính trị các xung đột quân sự ở một số quốc gia đang leo thang căng thẳng và diễn biến khó lường, có nguy cơ lan rộng. Cạnh tranh thương mại giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, tạo ra sự đứt gãy trong chuỗi cung ứng toàn cầu, làm gia tăng chi phí vận tải và biến động giá các mặt hàng chiến lược như năng lượng và lương thực.

Chính sách thương mại của Hoa Kỳ các chính sách thuế trong nhiệm kỳ của Tổng thống đắc cử Donald Trump có khả năng rất khắc nghiệt, dẫn đến các phản ứng trả đũa từ các quốc gia. Bảo hộ thương mại và rào cản thương mại gia tăng có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng thương mại và phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu, gây ra một đợt lạm phát mới và làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Thứ hai, yếu tố nội tại trong nước: Chi phí nhập khẩu tăng, chi phí nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất có thể tăng lên theo giá thế giới và chịu tác động từ biến động tỷ giá, ảnh hưởng đến chi phí và giá thành sản phẩm, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên.

Thứ ba, yếu tố thời tiết và mùa vụ: Thiên tai và dịch bệnh theo quy luật, vào các tháng cuối năm và dịp lễ, Tết, giá lương thực, thực phẩm, đồ uống, may mặc, thiết bị và đồ dùng gia đình thường tăng. Nếu trong năm xảy ra thiên tai hoặc dịch bệnh, sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung và giá cả các mặt hàng này, tạo áp lực lên lạm phát.

Bên cạnh đó, điều chỉnh giá dịch vụ công tiếp tục thực hiện lộ trình thị trường đối với các dịch vụ do Nhà nước quản lý như giá điện, học phí, giá dịch vụ y tế theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố chi phí sẽ tác động làm tăng chỉ số giá tiêu dùng năm 2025.

Ngoài ra, chính sách tiền tệ và tài khóa các gói kích cầu, hạ lãi suất cho vay, mở rộng tín dụng và đẩy mạnh đầu tư công nhằm hỗ trợ nền kinh tế có thể tạo sức ép lên mặt bằng giá nếu nguồn cung tiền không được kiểm soát hợp lý.

PV: Theo ông, những yếu tố nào là nguyên nhân chính gây gia tăng lạm phát trong nước?

PGS. TS Ngô Trí Long: Lạm phát là hiện tượng tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định, dẫn đến sự giảm giá trị của đồng tiền. Tại Việt Nam, lạm phát chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế trong nước và quốc tế. Theo tôi, các nguyên nhân chính gây gia tăng lạm phát trong nước có thể kể đến như:

Tăng chi phí sản xuất (Lạm phát do chi phí đẩy): Khi chi phí đầu vào như nguyên liệu, năng lượng, và tiền lương tăng, doanh nghiệp buộc phải tăng giá bán sản phẩm để duy trì lợi nhuận, dẫn đến lạm phát. Ví dụ, trong năm 2023 và quý I/2024, chi phí sản xuất của nền kinh tế tiếp tục tăng do chi phí nguyên vật liệu và năng lượng tăng cao, góp phần vào lạm phát chi phí đẩy.

Tăng tổng cầu (Lạm phát do cầu kéo): Khi nhu cầu tiêu dùng và đầu tư trong nền kinh tế tăng mạnh, đặc biệt trong các dịp lễ, Tết, nếu cung không đáp ứng kịp, giá cả sẽ tăng. Chẳng hạn, từ tháng 4/2024 đến tháng 7/2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) liên tục tăng, chủ yếu do giá gạo, thịt lợn và một số mặt hàng khác tăng trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng tăng cao.

Tăng cung tiền và tín dụng: Việc mở rộng cung tiền và tín dụng quá mức có thể dẫn đến lạm phát. Trong giai đoạn 2005-2010, cung tiền và dư nợ tín dụng của Việt Nam tăng trưởng nóng, bình quân tốc độ tăng trưởng là 30%/năm, góp phần làm gia tăng lạm phát trong giai đoạn này.

Nhập khẩu lạm phát: Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. Khi giá cả hàng hóa trên thế giới tăng, đặc biệt là năng lượng và nguyên liệu, chi phí sản xuất trong nước tăng theo, dẫn đến lạm phát. Ví dụ, trong năm 2022, tình trạng mức giá chung tăng cao do chi phí sản xuất tăng, bao gồm chi phí hàng hóa và lao động tăng cao, giá xăng dầu tăng đột biến, căng thẳng chuỗi cung ứng toàn cầu, đã tác động đến lạm phát trong nước.

Kỳ vọng lạm phát: Khi người dân và doanh nghiệp dự đoán giá cả sẽ tăng trong tương lai, họ có xu hướng tăng giá hàng hóa và dịch vụ hoặc yêu cầu tăng lương, tạo ra một vòng xoáy lạm phát. Theo một nghiên cứu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trong ngắn hạn, chỉ số CPI chịu tác động lớn nhất bởi chính nó, giải thích tới 74,6% cho nguyên nhân làm tăng chỉ số CPI, cho thấy kỳ vọng lạm phát của công chúng đóng vai trò quan trọng.

PV: Vậy, để kiểm soát lạm phát trong năm 2025, theo ông, cần có những giải pháp gì?

PGS.TS Ngô Trí Long: Để kiểm soát lạm phát trong năm 2025, Việt Nam cần triển khai một loạt giải pháp đồng bộ và hiệu quả như:

Điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ và tài khóa: Chính sách tiền tệ Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ một cách chủ động và linh hoạt nhằm kiểm soát tăng trưởng tín dụng, ổn định tỷ giá và mặt bằng lãi suất. Việc này giúp duy trì sự ổn định của kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát. Chính sách tài khóa cần phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ để đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chi tiêu công và nợ công.

Theo dõi sát diễn biến giá cả và thị trường: Giá cả hàng hóa thiết yếu theo dõi chặt chẽ diễn biến giá các mặt hàng thiết yếu, đặc biệt là xăng dầu, và xây dựng các phương án điều tiết nguồn cung để hạn chế việc tăng giá đột biến, giảm thiểu ảnh hưởng đến lạm phát và đời sống người dân. Thị trường quốc tế theo dõi sát diễn biến tình hình thế giới, đặc biệt là chính sách tài khóa, tiền tệ của các nước đối tác thương mại và đầu tư chủ yếu của Việt Nam, để chủ động có phương án ứng phó kịp thời với các tình huống phát sinh.

Đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế: Cung cầu hàng hóa đảm bảo cân đối cung cầu hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu, để tránh tình trạng khan hiếm dẫn đến tăng giá. Ngân sách nhà nước quản lý chặt chẽ thu chi ngân sách, đảm bảo bội chi và nợ công trong giới hạn cho phép, nhằm duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.

Tăng cường dự báo và phản ứng chính sách: Cập nhật kịch bản dự báo liên tục cập nhật các kịch bản dự báo về tăng trưởng và lạm phát để có phản ứng kịp thời, duy trì sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế. Phản ứng chính sách chủ động và linh hoạt trong việc điều chỉnh các chính sách kinh tế khi có biến động, đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát.

Kiểm soát giá cả các mặt hàng do Nhà nước quản lý: Dịch vụ công điều chỉnh giá các dịch vụ công như điện, nước, y tế, giáo dục theo lộ trình hợp lý, tránh tăng đột biến gây áp lực lên lạm phát.

Tăng cường truyền thông và minh bạch thông tin: Truyền thông cung cấp thông tin kịp thời và minh bạch về tình hình kinh tế, các chính sách điều hành giá cả để tạo niềm tin cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời giảm thiểu lạm phát kỳ vọng.

Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương, sẽ giúp Việt Nam kiểm soát lạm phát hiệu quả trong năm 2025, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Xin cảm ơn ông!

Nguồn:PGS. TS Ngô Trí Long chỉ ra những yếu tố có thể tạo áp lực lên lạm phát tại Việt Nam trong năm 2025