3 mức độ nghiêm trọng của bệnh trầm cảm sau sinh cần biết để phòng ngừa và can thiệp sớm

vninfor.vn

Trầm cảm sau sinh là gì?

Trầm cảm sau sinh là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, thay đổi về thể chất và tâm lý, hành vi sau khi sinh con. Họ thường có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, cáu gắt, buồn chán, lo lắng nhiều vấn đề trong đời sống.

Thông tin từ Bộ Y tế cho biết, tại Viện Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám chiếm khoảng 20-30% tổng số ca mỗi ngày.

Tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám và gọi tới tư vấn trong năm 2021 tăng lên khoảng 20% so với những năm trước.

TS.BS Trần Thị Hồng Thu, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương cho biết, tất cả phụ nữ đều có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh đặc biệt ở những người có nguy cơ cao (đã từng bị trầm cảm, gia đình có người trầm cảm hoặc gặp vấn đề tâm lý khác…).

Đáng chú ý, trầm cảm sau sinh có tỷ lệ tái phát cao từ 25-68%. Có tới 20% các bà mẹ bị trầm cảm sau sinh cần phải can thiệp chuyên môn, nếu không có thể dẫn tới nhiều trường hợp đáng tiếc, đau lòng. "Có những bà mẹ sinh con lần thứ 2 vẫn bị ám ảnh tiếng khóc của con không chịu đựng nổi", bác sĩ Thu nói.

Từng điều trị cho những bà mẹ trầm cảm sau sinh nặng và mất kiểm soát về hành vi, ThS.BS Nguyễn Minh Mẫn (Trưởng đơn vị Tâm lý Lâm sàng, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM) cho hay, nhiều trường hợp mẹ quá stress vì con quấy khóc đêm đã từng quăng con mạnh xuống giường nhiều lần, may mắn là bé không bị chấn thương sọ não. Một vài trường hợp khác thì người mẹ sau sinh rạch tay tự tử, rạch bụng tự sát hoặc dọa tự tử. Thậm chí, có những người mẹ không buồn chăm sóc con của mình, hoặc cấu véo để lại vết bầm tím trên da trẻ.

Đối tượng nữ giới nào dễ mắc trầm cảm sau sinh?

GĐXH - Tâm lý phụ nữ sau sinh bị ảnh hưởng, kết hợp nhiều yếu tố tác động gây nên chứng trầm cảm sau sinh. Vậy đối tượng phụ nữ dễ mắc trầm cảm sau sinh? Bài viết dưới đây sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Có nhiều nguyên nhân trầm cảm sau sinh như: thay đổi nội tiết, thay đổi hormone, thay đổi về tâm lý, xã hội… Tuy nhiên, có đến 122 nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh tình trạng con quấy khóc đêm có liên hệ mật thiết với tình trạng trầm cảm của người mẹ.

Trẻ quấy khóc đêm khiến cho phụ nữ căng thẳng nhiều hơn, là yếu tố thúc đẩy việc trầm cảm sau sinh. Cơ thể người mẹ đã phải đối mặt với việc nồng độ estrogen và progesterone giảm mạnh đột ngột, khiến các bà mẹ nhạy cảm, dễ buồn phiền nhưng lại không được nghỉ ngơi.

Thêm vào đó là những áp lực khi chăm sóc con và việc không được chia sẻ việc chăm sóc trẻ khiến bà mẹ không được ngủ đủ, mệt mỏi kéo dài dẫn tới cơ thể suy nhược, rối loạn tâm trạng, trầm cảm.

Trầm cảm có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, có thể tự khỏi. Cũng có nhiều trường hợp nặng không can thiệp điều trị kịp thời dẫn đến người mẹ mất tự chủ, xuất hiện hành động tự hủy hoại bản thân thậm chí kết thúc sinh mệnh cả mẹ và con.

Các mức độ nghiêm trọng của bệnh trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh giai đoạn 1:

Cảm thấy buồn chán, buồn chán không lý do.

Bản thân không muốn làm gì.

Cảm thấy cạn kiệt hết năng lượng.

Bỏ hết những đam mê, sở thích.

Bản thân không tự nhận thức được là mình có bệnh.

Dần tách biệt với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, xã hội và thế giới xung quanh.

Muốn xa lánh mọi thứ và thích ở 1 mình.

Trầm cảm sau sinh giai đoạn 2:

Cảm thấy sợ hãi, uể oải, thiếu sức sống.

Muốn buông xuôi mọi thứ.

Không muốn suy nghĩ hay làm việc.

Sợ người lạ, đám đông, sợ cả những người thân thiết.

Xuất hiện những nỗi sợ hãi chưa xuất hiện như: sợ bóng đêm, sợ sâu, sợ ánh sáng…

Xuất hiện ảo tưởng.

Cau có, nổi giận vô cớ, cáu giận.

Khó ngủ, mất ngủ, ngủ không sâu giấc.

Cảm thấy không ai hiểu và không có ai giúp được mình.

Mất niềm tin với người thân, bạn bè, đồng nghiệp, xã hội xung quanh.

Không dám đối mặt với hiện tại.

Biết bản thân có bệnh nhưng không tin tưởng ai.

Trầm cảm sau sinh giai đoạn 3:

Tuyệt vọng, mất hết niềm tin vào bản thân, con người, cuộc sống, xã hội.

Cảm thấy bản thân vô dụng.

Có xu hướng làm hại bản thân (tự sát).

Xuất hiện hoang tưởng, cảm thấy không có lối thoát.

Không muốn nghĩ đến quá khứ, tương lai.

Tiêu cực, cảm thấy mặc cảm, tội lỗi và nghĩ đến cái chết.

Ngủ li bì hoặc khó ngủ hơn bình thường, mất ngủ kéo dài.

Cảm giác ám ảnh bởi bệnh tật.

Thường nghĩ đến cái chết 5-7 lần/tuần.

Ảnh hưởng của trầm cảm sau sinh

Đối với bản thân người mẹ: Trầm cảm sau sinh khiến thể chất của mẹ giảm, sụt cân, suy dinh dưỡng; suy nhược tinh thần gây hoang tưởng, hành vi nguy hiểm.

Đối với người thân: Chồng và con thường không được chăm sóc tốt; gia đình lục đục, không được vui vẻ; một số người bị chứng trầm cảm sau sinh gây rối loạn tâm thần, nên luôn có cảm giác bị hại và tìm cách trả thù hay đối phó.

Ảnh hưởng đến sự tương tác mẹ con: Giác quan của đứa trẻ từ 3 tháng tuổi, thậm chí sớm hơn đã bắt đầu thể hiện, đây là giai đoạn cho sự phát triển kỹ năng giao tiếp ở trẻ. Các bà mẹ bị trầm cảm thường biểu hiện cảm xúc nghèo nàn, đôi khi khó chịu với đứa con của mình. Thiếu sự tương tác của người mẹ làm ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức, kỹ năng giao tiếp, sự phát triển ngôn ngữ của trẻ sau này.

Cần làm gì để phòng ngừa và can thiệp sớm trầm cảm sau sinh?

Theo tư vấn của các chuyên gia hàng đầu trên Báo Sức khỏe & Đời sống, mặc dù không có biện pháp cụ thể nào để tránh được trầm cảm sau sinh nhưng vẫn có cách để bảo vệ sức khỏe tâm sinh lý và làm giảm nguy cơ mắc bệnh.

Dưới đây là một số biện pháp cụ thể có thể giảm nguy cơ mắc trầm cảm ở phụ nữ sau sinh:

Ngay từ khi mang thai, người phụ nữ cần được chăm sóc tốt về sức khỏe thể chất và tinh thần, có chế độ dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi hợp lý, tránh những cảm xúc tiêu cực không cần thiết.

Nên chủ động tham gia các lớp tiền sản cho cả người vợ và người chồng trước khi sinh con hoặc ít nhất nên tham khảo tư vấn của bác sĩ những kiến thức cần thiết về chăm sóc sức khỏe sinh sản; kiến thức cơ bản về cách chăm sóc em bé.

Người chồng và những người thân trong gia đình nên quan tâm đến tình trạng sức khỏe và những nhu cầu tâm lý của người vợ trong giai đoạn thai kỳ, hậu sản để có thể hỗ trợ vợ mình một cách tốt nhất.

Đặc biệt, bản thân người mẹ cũng nên chủ động đề nghị những người trong gia đình chia sẻ những khó khăn, vất vả khi chăm sóc em bé để có thời gian nghỉ ngơi, hồi phục sức khỏe sau sinh.

Ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bất ổn về tâm lý, đừng lo sợ hoặc giữ cảm xúc cho riêng mình. Cần chia sẻ những gì bạn đang trải qua với gia đình, bạn bè và đi khám sớm để có được sự giúp đỡ, can thiệp kịp thời.