Thích ứng với biến động từ chuỗi cung ứng bền vững

Ông Bùi Quang Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam đã đề cập đến khái niệm: chuỗi cung ứng bền vững như một yêu cầu tất yếu trong bối cảnh thế giới hiện nay có nhiều bất định khó lường trước. Trong đó, đứt gãy là một biểu hiện mới, xảy ra thường xuyên hơn. Thực tế này đòi hỏi phải hình thành chuỗi cung ứng bền vững để thích ứng từ tư duy đến hành động.

Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam Bùi Quang Tuấn cho rằng: xây dựng chuỗi cung ứng bền vững như một yêu cầu tất yếu trong bối cảnh bất định hiện nay

Với nền kinh tế mà xuất khẩu là một trong những động lực tăng trưởng chính như Việt Nam thì yêu cầu này càng trở nên quan trọng hơn. Tổng quy mô thương mại toàn cầu năm 2024 đạt 33 nghìn tỷ USD, tăng khoảng 3,7% so với năm trước, cho thấy thương mại toàn cầu vẫn là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế của kinh tế thế giới. Trong đó, khoảng 70% thương mại quốc tế là thương mại trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, khảo sát về chuỗi cung ứng cho thấy 74% doanh nghiệp cho biết bị ảnh hưởng bởi yêu cầu kiểm tra chuỗi cung ứng. Từ thực tế này, chuỗi cung ứng không chỉ là vấn đề logistics mà còn liên quan đến các quy định, tiêu chuẩn, trách nhiệm xã hội mở rộng, ESG...

Tại Việt Nam, những khó khăn, thách thức phát triển chuỗi cung ứng còn đến từ các yếu tố nội tại trong cộng đồng doanh nghiệp. Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam đề cập bất cập này từ 2 góc độ.

Thứ nhất, từ góc độ liên kết doanh nghiệp thì cả liên kết giữa doanh nghiệp trong nước - doanh nghiệp FDI và liên kết doanh nghiệp trong nước với nhau đều thiếu chặt chẽ khiến cho tỉ lệ doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi giá trị toàn cầu còn hạn chế, chủ yếu làm các khâu có giá trị gia tăng thấp như gia công, lắp ráp. Trong khi đó, liên kết doanh nghiệp trong nước yếu nên thiếu các doanh nghiệp đủ lớn để kiểm soát chuỗi và dẫn dắt các doanh nghiệp khác cùng phát triển.

Phát triển doanh nghiệp trong nước lớn mạnh, có khả năng đáp ứng yêu cầu của đối tác khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu là một trong những việc cần đẩy mạnh.

Thứ hai, từ góc độ cơ cấu trong chuỗi giá trị, dẫn số liệu của Bộ Công Thương, ông Bùi Quang Tuấn cho biết, chỉ khoảng 2,5% doanh nghiệp có khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; số doanh nghiệp thực sự làm chủ công nghệ lõi khoảng 0,3% và 17% doanh nghiệp SME đang áp dụng công nghệ 4.0 - tỉ lệ thấp so với mặt bằng khu vực. Khả năng đáp ứng yêu cầu của đối tác khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ ở mức trung bình.

Với “Bộ tứ chiến lược” vừa được ban hành, trong đó điểm nhấn là Nghị quyết 57 và 68 của Bộ Chính trị, ông Bùi Quang Tuấn nhấn mạnh: đây là trụ cột quan trọng thúc đẩy xây dựng chuỗi cung ứng bền vững. Không chỉ dựa trên các trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường mà thể chế đã trở thành trụ cột thứ tư.

Theo Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, đây là nền tảng quyết định sự bền vững. Nếu thể chế không minh bạch, không hỗ trợ doanh nghiệp, mọi nỗ lực sẽ khó bền vững.

Để thay đổi vị thế của doanh nghiệp Việt lên công đoạn cao hơn trong chuỗi cung ứng, tạo giá trị gia tăng lớn, ông Bùi Quang Tuấn cho rằng, quan trọng cần thực hiện tốt các đột phá chiến lược đã ban hành, cụ thể hoá bằng cơ chế, chính sách và ghi nhận bằng kết quả có thể theo dõi, giám sát được.

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ nhằm tăng tỉ lệ nội địa hoá, giảm chi phí logistics gắn liền với giải pháp đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng để giảm rủi ro cho doanh nghiệp trước biến động địa chính trị. Đồng thời tăng cường nội lực thông qua các giải pháp đồng bộ như hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, tuân thủ quy định xanh; tăng đầu tư khoa học công nghệ, phát triển mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, dịch vụ kết nối.

Nguồn: Thích ứng với biến động từ chuỗi cung ứng bền vững