GS.TSKH Nguyễn Mại: Lấy gì để tăng trưởng nếu không cứu doanh nghiệp?

Kiến nghị hoãn áp thuế tiêu thụ đặc biệt trong 2-3 năm tới

Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) vừa tổ chức, GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch VAFIE, nêu thực trạng sức khỏe yếu một cách đáng quan ngại của khu vực doanh nghiệp, dù tăng trưởng GDP năm 2024 đạt trên 7%.

GS Nguyễn Mại dẫn thống kê cho thấy, năm 2024 có 121.898 doanh nghiệp mới thành lập mới, tăng 20,1%, trong đó 102.575 doanh nghiệp có vốn đăng ký dưới 10 tỷ đồng (cho thấy quy mô quá nhỏ), chiếm 92,6%, tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2023. Có 57.312 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động nhưng cũng có đến 17.353 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể và 38.680 doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể, tăng mạnh so với năm 2023.

Trong khi đó, thu ngân sách năm 2024 ước đạt 2,025 triệu tỷ đồng, vượt 19,1% so dự toán (324,4 nghìn tỷ đồng), tăng 15,5% so với năm 2023.

GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch VAFIE.

“Đây là vấn đề cần được bàn thảo để có giải pháp thích hợp cho năm 2025 mới bảo đảm định hướng tăng GDP 8% trở lên của năm nay và hai con số của những năm tiếp theo. Lấy gì để tăng trưởng nếu không giải cứu doanh nghiệp?”, GS Nguyễn Mại nêu vấn đề.

Ông Mại đề nghị cần phải lưu ý đến tình hình sản xuất, mở rộng, nâng cao năng lực của DN. “Cần phải tính toán kĩ hơn về các khoản thu ngân sách, hài hoà giữa lợi ích Nhà nước và lợi ích doanh nghiệp, để doanh nghiệp có nguồn lực đổi mới công nghệ, tăng dự trữ nguồn lực có các doanh nghiệp mạnh và giúp tăng trưởng GDP nhanh và mạnh.

Chủ tịch VAFIE cho rằng việc đánh thuế cao sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu dùng. Khi thực hiện hoàn thiện chính sách tài khoá, bao gồm hệ thống thuế, Nhà nước cần coi tiêu dùng cá nhân và tiêu dùng sản xuất là một động lực tăng trưởng quan trọng.

"Thuế tiêu thu đặc biệt là một loại thuế gián thu, làm tăng giá cả hàng tiêu dùng, dẫn đến giảm nhu cầu của người tiêu dùng. Trong khi đó thu nhập của người lao động tăng chậm. Nếu chúng ta tiếp tục xu hướng tăng thuế, chắc chắn sẽ đánh vào không chỉ doanh nghiệp mà còn đánh vào động lực quan trọng nhất của kinh tế quốc gia, đó là tiêu dùng”, ông Mại nhấn mạnh.

Từ đó, GS.TSKH Nguyễn Mại kiến nghị hoãn áp thuế tiêu thụ đặc biệt trong 2-3 năm tới, nhằm giúp doanh nghiệp tích lũy vốn, nhanh chóng đổi mới công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Đối với nước giải khát có đường, GS Nguyễn Mại dẫn ví dụ tại nước Mỹ, nơi có tỷ lệ béo phí cao hơn nhiều ở Việt Nam, các cơ quan chức năng khẳng định rằng ăn uống là một nguyên nhân không quan trọng, mà các nguyên nhân chính là di truyền và lười vận động. Từ đó, ông Mại đề nghị không đánh thuế tiêu thu đặc biệt đối với mặt hàng này.

Đồng tình với quan điểm của GS.TSKH Nguyễn Mại, TS. Nguyễn Minh Thảo, chuyên gia kinh tế cho rằng, trong bối cảnh doanh nghiệp đang phục hồi sau đại dịch và đối mặt với nhiều khó khăn từ thị trường, việc áp thuế cần được cân nhắc kỹ lưỡng để không gây thêm áp lực tài chính, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt ảnh hưởng tới môi trường đầu tư

Ở góc độ doanh nghiệp chịu tác động từ việc sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát Việt Nam cho rằng, từ sau Covid-19, người dân đã thắt chặt chi tiêu hơn mặc dù kinh tế đã có sự tăng trưởng lại trong năm 2022.

Hội thảo góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do VAFIE tổ chức.

Cụ thể, những tháng cuối năm 2024 và đầu năm 2025, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán, ngành đồ uống đã ghi nhận sự sụt giảm do nhu cầu giảm mạnh. Người dân thắt chặt chi tiêu do lo ngại mất việc việc làm đang lan rộng từ khối hành chính công, ngành công nghệ, ngân hàng, bán lẻ, sản xuất.

Theo Báo cáo xu hướng sản xuất kinh doanh ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý IV/2024 và dự báo quý I/2025, khảo sát các doanh nghiệp cho thấy 62% lo ngại về “Nhu cầu thị trường trong nước thấp”.

Hiệp hội này cho rằng những thay đổi trong chính sách thương mại của một số thị trường xuất khẩu lớn có thể dẫn đến những chuyển dịch đầu tư ra khỏi những thị trường có rủi ro cao về thuế. Những thay đổi về chính sách thuế như tăng thuế suất hay hay bổ sung các mặt hàng mới vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Việt cho biết, ngành đồ uống hiện thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn từ các công ty đa quốc gia của các nước phát triển khu vực châu Âu, châu Mỹ. Các công ty này cam kết đầu tư đem theo công nghệ sản xuất, chế biến hiện đại, đóng góp vào sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngành công nghiệp đồ uống. Do đó, đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt như hiện nay có thể ảnh hưởng tới môi trường đầu tư, niềm tin của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

Tại hội thảo, bà Phan Minh Thủy, Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), việc điều chỉnh thuế suất tiêu thụ đặc biệt một cách đột ngột có thể làm giảm sức mua, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và sự phát triển chung của nền kinh tế.

Vẫn theo chuyên gia này, lộ trình tăng thuế có thể xem xét từ năm 2028. Việc sửa đổi Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt ở thời điểm hiện nay chỉ nên đưa ra nguyên tắc điều chỉnh thuế suất tối đa hoặc thu hẹp - mở rộng đối tượng chịu thuế, đồng thời giao Chính phủ chủ động xây dựng lộ trình điều chỉnh thuế suất.

Song song với điều chỉnh thuế, cần triển khai đồng bộ các biện pháp phi thuế như: tuyên truyền, giáo dục, kiểm soát quảng cáo, quy định độ tuổi sử dụng sản phẩm có hại cho sức khỏe, và tăng cường chống buôn lậu. Sự kết hợp hài hòa giữa chính sách thuế và các biện pháp quản lý sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều tiết thị trường, hạn chế tác động tiêu cực đến doanh nghiệp và nền kinh tế. VCCI đề xuất một lộ trình điều chỉnh thuế minh bạch, hợp lý, tránh những thay đổi đột ngột gây xáo trộn thị trường, qua đó góp phần xây dựng một hệ thống chính sách thuế công bằng, ổn định và hỗ trợ sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Nguồn:GS.TSKH Nguyễn Mại: Lấy gì để tăng trưởng nếu không cứu doanh nghiệp?