Vì sao tay chân thường lạnh vào mùa đông và cách khắc phục hiệu quả

Khi thời tiết trở lạnh, nhiều người nhận thấy bàn tay và bàn chân là những bộ phận “rét trước tiên”. Cảm giác lạnh buốt này thường khiến không ít người lo lắng về sức khỏe. Tuy nhiên, trong đa số trường hợp, đây là phản ứng hoàn toàn tự nhiên của cơ thể nhằm bảo vệ sự sống.

Theo phân tích của The New York Times, tay và chân nằm xa trung tâm cơ thể – nơi tập trung các cơ quan sống còn như tim, phổi và não. Trong điều kiện nhiệt độ thấp, cơ thể sẽ chủ động phân phối lại nhiệt lượng, ưu tiên giữ ấm các cơ quan quan trọng, đồng thời chấp nhận “hy sinh” tay chân trước để đảm bảo hoạt động sống ổn định.

Nói cách khác, não bộ luôn chọn phương án an toàn nhất: miễn là tim, phổi và não được giữ ấm, việc tay chân lạnh không phải là vấn đề đáng lo ngại đối với người khỏe mạnh.

Vì sao tay chân luôn là “bộ phận chịu thiệt”?

Nhiệt lượng trong cơ thể chủ yếu được tạo ra từ các cơ quan nội tạng và các nhóm cơ lớn. Khi bạn vận động, cơ bắp hoạt động mạnh sẽ sinh nhiệt và giúp làm ấm toàn thân. Trong khi đó, bàn tay và bàn chân lại không có cơ lớn hay cơ quan nội tạng để tự tạo nhiệt.

Bên cạnh đó, tay và chân có diện tích bề mặt lớn nhưng lớp mỡ cách nhiệt rất mỏng, khiến nhiệt dễ thoát ra ngoài. Có thể hình dung, chúng giống như những “cửa sổ mở toang” trong một căn nhà giữa mùa đông.

Ngoài ra, tay chân phụ thuộc nhiều vào hệ thống mạch máu nhỏ. Khi trời lạnh hoặc khi cơ thể căng thẳng, các mạch máu này sẽ co lại để hạn chế thất thoát nhiệt. Hệ quả là lượng máu mang theo nhiệt đến tay chân giảm xuống, khiến chúng nhanh chóng trở nên lạnh buốt.

Vì sao có người lạnh tay chân nhiều hơn người khác?

Không phải ai cũng cảm nhận cái lạnh giống nhau. Phụ nữ thường lạnh tay chân hơn nam giới, do mạch máu ở tay chân của nữ giới có xu hướng co lại nhanh và mạnh hơn khi gặp lạnh.

Trẻ em, người gầy cũng dễ bị lạnh tay chân. Nguyên nhân là do khối lượng cơ và mỡ thấp, khiến khả năng tạo và giữ nhiệt của cơ thể kém hơn. Ngay cả khi thời tiết không quá lạnh, tay chân của họ vẫn có thể luôn trong trạng thái lạnh.

Người cao tuổi cũng thuộc nhóm dễ bị lạnh tay chân. Theo thời gian, hệ thần kinh và hệ mạch máu suy giảm chức năng, làm khả năng điều hòa nhiệt độ kém hiệu quả. Đây là lý do nhiều người lớn tuổi thường cảm thấy lạnh ngay cả khi môi trường xung quanh tương đối ấm.

Khi nào tay chân lạnh là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe?

Trong một số trường hợp, tay chân lạnh không chỉ đơn thuần là phản ứng sinh lý. Hội chứng Raynaud – ảnh hưởng khoảng 5% dân số – có thể khiến mạch máu ở tay chân co thắt mạnh khi gặp lạnh hoặc stress, làm các ngón tay, ngón chân đổi màu trắng hoặc tím tái.

Ngoài ra, tình trạng lạnh tay chân kéo dài có thể liên quan đến các vấn đề mạch máu như hẹp động mạch, cục máu đông, hoặc tổn thương dây thần kinh. Một số bệnh lý toàn thân như suy giáp, thiếu máu, cũng có thể làm giảm lưu thông máu và gây cảm giác lạnh thường xuyên.

Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc tim mạch, thuốc kích thích hoặc thuốc cảm cúm, cũng có thể làm mạch máu co lại, khiến tay chân lạnh hơn bình thường.

Các bác sĩ khuyến cáo nên đi khám nếu tay chân lạnh xuất hiện đột ngột, lạnh dữ dội hơn trước, kèm đau nhiều, đổi màu bất thường, xuất hiện vết loét khó lành hoặc kéo dài dù môi trường đã ấm.

Làm gì để tay chân ấm lên nhanh và an toàn?

Giải pháp hiệu quả nhất không phải chỉ làm ấm tay chân, mà là giữ ấm toàn bộ cơ thể, đặc biệt là vùng thân. Khi thân mình đủ ấm, não bộ sẽ “nới lỏng” và cho phép máu lưu thông ra tay chân nhiều hơn. Vì vậy, mặc đủ áo ấm, áo chắn gió và đội mũ có vai trò rất quan trọng.

Các nghiên cứu cho thấy, giữ ấm thân người còn hiệu quả hơn việc chỉ đeo găng tay. Tuy nhiên, cũng cần tránh mặc quá nhiều gây đổ mồ hôi, vì quần áo ẩm sẽ làm cơ thể mất nhiệt nhanh hơn.

Vận động nhẹ nhàng là cách làm ấm tự nhiên và bền vững nhất. Đi bộ nhanh, tập thể dục nhẹ hoặc đơn giản là đứng dậy di chuyển giúp cơ thể sinh nhiệt, cải thiện lưu thông máu và nhanh chóng làm ấm tay chân.

Tại nhà, nên làm ấm từ từ bằng tất dày, chăn ấm hoặc đồ uống nóng. Tránh làm ấm đột ngột như xả nước nóng trực tiếp lên tay chân, vì điều này có thể gây sốc cho mạch máu và dây thần kinh.

Nguồn:Vì sao tay chân thường lạnh vào mùa đông và cách khắc phục hiệu quả