Bỏ độc quyền nhà nước về vàng miếng: Chờ bước chuyển mới của thị trường

Quan điểm mới về quản lý thị trường vàng

Phát biểu tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng trong thời gian tới, Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định, các chính sách quản lý, điều tiết thị trường vàng hiện nay chưa theo kịp được sự phát triển của thị trường và đòi hỏi của thực tiễn.

Một trong những “điểm nghẽn” của thị trường vàng hiện nay là vẫn còn tồn tại tình trạng độc quyền, từ đó, không kích thích cạnh tranh công bằng và thúc đẩy các hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh.

Trong bối cảnh đó, Tổng Bí thư yêu cầu phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của nhà nước. Đồng thời, cần tránh can thiệp một cách cứng nhắc, bó hẹp sự vận động và phát huy ưu điểm của thị trường.

Đáng chú ý, Tổng Bí thư yêu cần xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát và mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, góp phần giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới.

Thực tế, câu chuyện xóa bỏ độc quyền vàng miếng và mở rộng quyền nhập khẩu vàng đã được đề cập nhiều lần, nhất là khi giá vàng trong nước “vênh cao” so với giá vàng thế giới. Tại nghị trường Quốc hội, vấn đề này cũng nhiều lần "nóng lên" khi có các đại biểu đề xuất chấm dứt độc quyền vàng miếng SJC để phá thế bế tắc, tạo cú hích khơi thông thị trường và từng bước thu hẹp khoảng cách giá vàng trong - ngoài nước.

Cơ chế độc quyền vàng miếng SJC chính thức hình thành từ năm 2012, khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP được ban hành. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) được trao toàn quyền tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, trong khi mọi tổ chức, cá nhân khác đều bị cấm tham gia. Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) được “chọn mặt gửi vàng”, trở thành thương hiệu quốc gia duy nhất cho vàng miếng.

Tổng Bí thư yêu cầu phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường.

Thời điểm đó, vàng gần như đã trở thành một phương tiện thanh toán phổ biến. Thậm chí trong nhiều giao dịch lớn, chẳng hạn như mua nhà, mua xe,.., người dân đã quy đổi trực tiếp sang vàng. Nhiều người gọi giai đoạn đó là thời kỳ "vàng hóa nền kinh tế".

Thực trạng này nếu kéo dài sẽ gây ra hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng: đồng tiền mất giá trị, niềm tin vào tiền đồng bị xói mòn, Nhà nước gặp khó trong việc kiểm soát tỷ giá, quản lý thị trường ngoại hối, hoạt động xuất nhập khẩu, hệ thống tiền tệ gặp nhiều rủi ro. Nói cách khác, nền kinh tế sẽ rơi vào trạng thái bất ổn, khi vàng chi phối quá sâu vào các hoạt động tài chính – tiền tệ. Chính trong thời điểm đó, Nghị định 24/2012 ra đời với sứ mệnh tránh “vàng hóa” nền kinh tế, gây áp lực lên chính sách tiền tệ.

Sau hơn một thập kỷ, Nghị định 24/2012 được đánh giá là đã “hoàn thành sứ mệnh” khi góp phần quan trọng trong chấm dứt tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế Việt Nam. Tạo ra sự ổn định cho hệ thống tài chính, tiền tệ và vĩ mô.

Trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều thay đổi, Nghị định 24/2012 được cho là cần được sửa đổi để phù hợp hơn với thực tế phát triển.

Sẽ ra sao khi xóa bỏ độc quyền vàng miếng?

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, việc phá bỏ thế độc quyền vàng miếng sẽ giúp thị trường vàng trong nước liên thông với thị trường vàng thế giới. Việc xóa bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng, đồng thời cho phép doanh nghiệp được nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất vàng miếng sẽ tạo cú hích mạnh cho nguồn cung trên thị trường.

Khi nguồn cung được khơi thông, áp lực khan hiếm sẽ giảm, từ đó góp phần thu hẹp khoảng cách “vênh giá” giữa vàng miếng SJC với giá vàng thế giới, cũng như với các loại vàng trang sức, mỹ nghệ có hàm lượng 99,99% đang lưu thông trên thị trường nội địa.

Về phía doanh nghiệp, việc “trả vàng về cho thị trường” không chỉ giúp khơi thông nguồn cung, mà còn mở ra một sân chơi công bằng hơn. Khi độc quyền bị gỡ bỏ, quyền sản xuất và kinh doanh vàng miếng được mở rộng, các doanh nghiệp sẽ được cạnh tranh bình đẳng theo pháp luật – thay vì đứng ngoài cuộc chơi như suốt hơn một thập kỷ qua. Đây là bước tiến quan trọng để hoạt động kinh doanh vàng trở nên minh bạch, lành mạnh và đúng với tinh thần của kinh tế thị trường.

Xóa bỏ độc quyền vàng miếng giúp "trả vàng về với thị trường".

Tổng Bí thư Tô Lâm cũng nhận định: cần xóa bỏ độc quyền vàng miếng trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả.

Hiện Tổng Bí thư đã giao cho NHNN chủ trì, phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan báo cáo và có đề xuất cụ thể liên quan đến các chính sách điều hành thị trường vàng. Trước đó, Thủ tướng cũng chỉ đạo sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về kinh doanh vàng theo hình thức rút gọn và hoàn thành trong tháng 6/2025.

Còn thị trường đang đặt nhiều kỳ vọng vào một bước ngoặt mới – nơi thị trường vàng vận hành theo cơ chế cạnh tranh lành mạnh, doanh nghiệp được bình đẳng tiếp cận sản xuất và kinh doanh, còn người tiêu dùng được hưởng lợi từ nguồn cung đa dạng và mức giá tiệm cận hơn với thế giới.

Giữa những chỉ đạo mạnh mẽ liên tiếp được phát đi, thị trường vàng dường như đang chờ đợi những bước tiến mới, một giai đoạn mới minh bạch, cạnh tranh và năng động hơn. Tuy nhiên, đi kèm đó, các chuyên gia luôn lưu ý về các biện pháp quản lý phù hợp để giữ được sự điều tiết của nhà nước, tránh được những rủi ro cho hệ thống tài chính tiền tệ, ảnh hưởng đến vĩ mô.

Nguồn:Bỏ độc quyền nhà nước về vàng miếng: Chờ bước chuyển mới của thị trường