Giải pháp nào để đủ vốn cho quy hoạch điện VIII

Hình minh họa. Ảnh: Internet

Điện là loại năng lượng đặc biệt, không thể thay thế, là mặt hàng chiến lược, chi phí đầu vào quan trọng, sử dụng trong hầu hết các ngành kinh tế và tiêu dùng của dân cư. Thiếu điện dẫn tới sản xuất đình đốn, đảo lộn cuộc sống của người dân.

Với tầm quan trọng đặc biệt của điện, sau 2 năm soạn thảo công phu, ngày 15/5/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 500/QĐ-TTg, phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 với quan điểm điện là ngành hạ tầng quan trọng, phát triển điện lực phải đi trước một bước tạo nền tảng thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững đất nước, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, nâng cao đời sống nhân dân và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Quan điểm này phản ánh tầm nhìn chiến lược trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển đất nước.

Đặc biệt, Chính phủ xác định bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo đảm cung cấp điện an toàn, tin cậy; đồng thời sẽ thực hiện thành công chuyển đổi năng lượng công bằng gắn với hiện đại hóa sản xuất, phù hợp với xu thế chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phát triển khoa học công nghệ của thế giới.

Đây là những điểm nhấn rất ấn tượng của Quy hoạch đặt trong bối cảnh năng lượng hoá thạch đang dần cạn kiệt, sử dụng năng lượng này chịu nhiều tác động của yếu tố chính trị, địa kinh tế.

Để thực hiện bản quy hoạch này, theo ước tính từ nay đến năm 2050 sẽ cần trên 500 tỷ USD để đầu tư phát triển cho cả nguồn và lưới điện.

Cụ thể, quy hoạch điện VIII đặt ra mục tiêu công suất cực đại đến năm 2030 đạt trên 90.000 MW, với sản lượng điện thương phẩm đạt trên 567 tỷ kWh, đến năm 2050 sẽ đạt cao hơn gấp đôi về công suất và gần 2,5 lần sản lượng điện thương phẩm. Để đạt được mục tiêu này, tổng vốn đầu tư phát triển cả nguồn và lưới trong 10 năm tới là trên 135 tỷ USD, giai đoạn 20 năm tiếp theo cần hơn 400 tỷ USD.

Để huy động được nguồn vốn lớn cho thực hiện mục tiêu Quy hoạch điện VIII, nhiều ý kiến cho rằng, giai đoạn này cần phải tạo được môi trường kinh doanh minh bạch, nhất là đa dạng hóa các hình thức đầu tư giữa nhà nước, tư nhân và các đối tác công tư cho các dự án điện.

Quy hoạch điện VIII cũng đặt mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm, định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ chiếm 2/3 tổng công suất toàn hệ thống.

Chia sẻ với báo chí, chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho rằng: Chính phủ cần khẩn trương hoàn thiện các cơ chế tài chính đặc thù và huy động vốn cho đầu tư phát triển ngành điện với quan điểm đa dạng hóa các nguồn vốn, các hình thức huy động vốn, thu hút có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài nước vào phát triển điện lực. Thực hiện chính sách tín dụng linh hoạt, hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn để phát triển các dự án điện.

Một trong những nội dung Chính phủ cần triển khai sớm đó là đưa ra giá điện bù đắp toàn bộ chi phí và có lãi; đồng thời, đầu tư cải tạo toàn bộ lưới điện để tiếp nhận và truyền tải hiệu quả, tránh lãng phí, hao hụt tổn thất điện năng.

Chính phủ cũng sớm ban hành chính sách rõ ràng, minh bạch, cụ thể, đồng thời hỗ trợ về công nghệ để khuyến khích người dân và doanh nghiệp đầu tư phát triển điện mặt trời mái nhà, nguồn điện tự sản, tự tiêu.

Thực hiện Quy hoạch điện VIII, mỗi năm cần 12 tỷ USD đầu tư cho nguồn điện và 1,5 tỷ USD đầu tư cho lưới điện truyền tải. Với phương châm đa dạng hóa hình thức đầu tư đối với các dự án điện. Chính phủ cần tạo lập môi trường thuận lợi, minh bạch, thu hút, khuyến khích tư nhân và các nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư, phát triển các dự án nguồn điện. Nhà nước tập trung đầu tư vào lưới điện truyền tải, thuỷ điện tích năng, pin lưu trữ và các dự án nhà nước đang đầu tư, chưa đưa vào vận hành.

Cùng với đó, Chính phủ cần tập trung đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực phát điện, truyền tải, phân phối, điều độ, thị trường điện và lưới điện thông minh.

Theo đánh giá bản Quy hoạch điện VIII mang lại định hướng cho tương lai chống biến đổi khí hậu tại Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phù hợp với xu thế chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phát triển khoa học công nghệ của thế giới.

Thái Đạt