Chính sách về giá điện không còn phù hợp
TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM). |
Thưa ông, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đang tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”, trong đó, thị trường điện và chính sách giá điện là vấn đề được cả đại biểu Quốc hội và cử tri rất quan tâm. Nhưng hiện nay, ngay cả đánh giá tình hình cũng còn nhiều quan điểm rất khác nhau. Quan điểm của ông thế nào?
Theo tôi, cơ chế quản lý giá điện hiện nay có cả mặt được và không được.
Mặt được là dễ thực hiện quản lý nhà nước, giữ được giá điện ổn định ở mức khá thấp, qua đó, góp phần kiểm soát lạm phát, giảm chi phí sản xuất - kinh doanh, không có biến động lớn có thể tác động bất lợi đến nhóm người thu nhập thấp. Bên cạnh đó, đảm bảo quyền tiếp cận điện đối với nhóm người thu nhập thấp, vùng sâu, vùng xa và hải đảo…
Về mặt chưa được, có một số điểm đáng lưu ý, như tổng số chi phí sản xuất, kinh doanh điện, gồm phát điện, chuyển tải, phân phối bán buôn, bán lẻ điện và các dịch vụ phụ trợ hệ thống điện luôn là con số hay gây tranh cãi. Dư luận chung đều cho rằng, do EVN độc quyền và kinh doanh kém hiệu quả..., nên chi phí cao, giá bán điện tiêu dùng cao.
Tuy vậy, đi sâu xem xét một số thành tố, có thể thấy, nhờ có EVN “độc quyền” mua rẻ và bán rẻ điện và một số dịch vụ khác của mình, thì mới có tổng chi phí sản xuất - kinh doanh điện như những năm qua. Nếu tính đúng, tính đủ theo giá thị trường, thì giá điện có thể cao hơn mức người tiêu dùng phải trả như hiện nay.
Nhưng cũng không thể để EVN phải “độc quyền” mãi theo cách đó chứ, thưa ông?
Một nghiên cứu mới đây của Tổ chức Sáng kiến về chuyển dịch năng lượng Việt Nam (VIET.SE) dự báo, tổng chi phí sản xuất - kinh doanh điện, nhất là giá phát điện, sẽ tăng lên đáng kể, nên giá bán lẻ điện bình quân sẽ tăng lên tương ứng. Trong bối cảnh đó, nếu vẫn tiếp tục quản lý, điều hành giá bán lẻ điện như hiện nay, thì EVN sẽ tiếp tục thua lỗ lớn, làm hao mòn và suy yếu tình hình tài chính của EVN, qua đó, có thể làm giảm sút nghiêm trọng khả năng huy động vốn đầu tư phát điện và chuyển tải điện cho nền kinh tế.
Cách thức quản lý giá điện hiện nay tạo nên tâm trạng và kỳ vọng xã hội về duy trì giá điện thấp và ổn định, từ đó, tạo nên “bức xúc xã hội” trước mọi thay đổi, điều chỉnh giá điện. Đồng thời, cách thức đó không khuyến khích, mà trái lại, tạo tâm lý dè dặt, không dự tính được của các nhà đầu tư phát triển triển ngành điện, nhất là phát triển các nguồn mới và đường dây truyền tải…
Trong khi đó, nhu cầu đầu tư phát triển ngành điện lại rất lớn. Theo VIET.SE, nhu cầu đầu tư cho nguồn điện giai đoạn 2021 - 2030 là 120 tỷ USD và đầu tư cho lưới truyền tải là 15 tỷ USD.
Tâm trạng xã hội và quan điểm chính sách về giá điện như hiện nay không còn phù hợp cho giai đoạn tiếp theo đây. Bởi vì, thế hệ các nhà máy phát điện sắp tới đây sẽ có chi phí đầu tư cao hơn với các nguồn điện đắt hơn và kém ổn định hơn. Thêm vào đó, chi phí truyền tải điện cũng sẽ phải điều chỉnh tăng lên. Như vậy, giá điện có thể buộc phải điều chỉnh tăng với biên độ cao hơn, thường xuyên hơn so với hiện nay.
Xét về nguồn, EVN và các đơn vị thành viên chỉ kiểm soát chưa đầy 50%. Việc đầu tư phát triển ngành điện nói chung và phát triển nguồn điện nói riêng chắc chắn phải huy động ngày càng nhiều sự tham gia của các thành phần kinh tế, nhất là tư nhân. Vì vậy, tỷ trọng và vai trò của EVN trong phát điện sẽ ngày càng giảm, thị trường phát điện sẽ ngày càng cạnh tranh hơn.
Thực tế cung ứng điện thời gian qua cho thấy, việc tiếp tục giao EVN - một doanh nghiệp nhà nước, có nhiệm vụ đảm bảo cung ứng đủ điện cho nền kinh tế - không còn phù hợp. Cơ chế nói trên đã tới hạn và nếu tiếp tục duy trì, thì vừa làm suy yếu EVN, vừa gây thêm thiếu hụt và bất ổn trong cung ứng điện cho nền kinh tế.
Vậy theo ông, cần giải pháp gì để nhanh chóng khắc phục những bất cập đó?
Theo tôi, trước hết, cần tăng cường công tác truyền thông một cách lành mạnh, phản ánh khách quan các mặt được và chưa được trong phát triển ngành điện và vận hành hệ thống điện cho đến nay. Nhất là cần truyền thông về khả năng giá điện sẽ tăng cao trong thời gian tới.
Thứ hai, nới rộng khung giá bán lẻ điện bình quân, cho phép Bộ Công thương, EVN chủ động hơn trong điều chỉnh giá bán lẻ linh hoạt theo kịp biến động của thị trường.
Thứ ba, giảm, tiến tới xóa bỏ bù chéo về giá bán lẻ điện, thực hiện một mức giá bán lẻ đối với hộ tiêu dùng sinh hoạt và một mức giá bán lẻ đối với sản xuất - kinh doanh, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.
Thứ tư, xem xét, huy động tối đa công suất điện mặt trời, điện gió đã lắp đặt theo nguyên tắc hài hòa lợi ích giữa nhà đầu tư, bên mua điện, Nhà nước và người tiêu dùng điện vì sự phát triển chung của đất nước.
Thứ năm, đẩy nhanh việc xây dựng các nhà máy điện mới, nhất là các nhà máy đã có trong Quy hoạch Điện VII, đã bị chậm tiến độ so với kế hoạch.
Thứ sáu, đẩy nhanh và sớm vận hành thị trường điện bán buôn và bán lẻ cạnh tranh.
Nguồn: Chính sách về giá điện không còn phù hợp
Tin liên quan
Khẩn trương trình ban hành chính sách mua bán điện trực tiếp; không để người dân, DN lo lắng về điện 22/04/2024 16:27
Không thể không tăng giá bán lẻ điện? 25/03/2024 07:11
Thủ tướng: "Điều chỉnh giá điện phù hợp, không giật cục" 06/02/2024 11:29
Cùng chuyên mục
Tỷ giá có hạ nhiệt trong thời gian còn lại của năm?
Góc nhìn chuyên gia 01/05/2024 16:59
Giới chuyên gia quốc tế đánh giá cao tiềm năng của thị trường Việt Nam
Góc nhìn chuyên gia 30/04/2024 16:31
Doanh nghiệp kỳ vọng môi trường kinh doanh được cải thiện thực chất hơn
Kinh tế 29/04/2024 17:30
TS Đinh Thế Hiển: Tháng 5, tháng 6 sẽ có dòng tiền trở lại thị trường chứng khoán
Góc nhìn chuyên gia 26/04/2024 21:22
Ngoài đấu thầu vàng miếng, cần đánh thuế hoạt động đầu tư vàng
Góc nhìn chuyên gia 24/04/2024 14:00
TS Nguyễn Trí Hiếu: Cần phát hành trái phiếu huy động nguồn kiều hối vào hạ tầng
Góc nhìn chuyên gia 24/04/2024 11:23
Các tin khác
Ông Phạm Xuân Hòe: Lượng tiền gửi ngân hàng giảm mạnh do chảy sang vàng
Góc nhìn chuyên gia 24/04/2024 10:58
Chuyên gia nhận diện 6 rủi ro đối với kinh tế toàn cầu năm 2024
Góc nhìn chuyên gia 22/04/2024 14:35
Giảm tiếp lãi suất có thể gây phản ứng ngược, tăng đầu tư tư nhân bằng cách nào?
Góc nhìn chuyên gia 20/04/2024 16:20
Ngân hàng đồng loạt chi trả cổ tức có thực sự hấp dẫn nhà đầu tư?
Góc nhìn chuyên gia 17/04/2024 11:27
TS. Lê Xuân Nghĩa: Xóa bỏ chênh lệch giá vàng phải bằng biện pháp thương mại
Góc nhìn chuyên gia 17/04/2024 10:44
Chuyên gia dự báo tỷ giá bắt đầu hạ nhiệt từ cuối quý 2/2024
Góc nhìn chuyên gia 16/04/2024 13:33
Xử lý nợ xấu: Hạn chế đẩy rủi ro cho tương lai
Góc nhìn chuyên gia 12/04/2024 16:10
Ngành nông nghiệp tự tin đạt mục tiêu xuất khẩu 54 - 55 tỷ USD
Góc nhìn chuyên gia 11/04/2024 15:34
TS. Cấn Văn Lực: Cần xác định lĩnh vực ưu tiên trong phát triển tài chính xanh
Góc nhìn chuyên gia 05/04/2024 13:15
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ: Dự án cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh nhưng có thể sau đó không còn xanh nữa
Góc nhìn chuyên gia 04/04/2024 16:05
Chủ tịch AVR: Doanh nghiệp Việt không còn đường lùi
Góc nhìn chuyên gia 03/04/2024 11:06
Lo ngại thanh tra, kiểm tra, khách hàng từ chối được hỗ trợ lãi suất 2%
Góc nhìn chuyên gia 01/04/2024 17:08
Cần có thể chế đột phá làm động cơ cho đầu tàu kinh tế
Góc nhìn chuyên gia 31/03/2024 17:23
TS. Cấn Văn Lực: Sửa đổi Thông tư 16 sẽ không gây nhiều rủi ro
Góc nhìn chuyên gia 28/03/2024 10:11
Chuyên gia nói gì trước đề xuất "Bỏ độc quyền vàng miếng"?
Góc nhìn chuyên gia 26/03/2024 07:20
TS. Cấn Văn Lực: Tỷ giá đã tăng 1,8% từ đầu năm nhưng không quá đáng ngại
Góc nhìn chuyên gia 25/03/2024 06:51
TS. Phan Hữu Thắng: Việt Nam cần tiến lên mắt xích cao hơn trong chuỗi sản xuất toàn cầu
Góc nhìn chuyên gia 24/03/2024 09:36
Quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh bảo hiểm
Góc nhìn chuyên gia 21/03/2024 10:17
Tọa đàm “Xúc tiến thương mại: Khơi thông đầu ra cho sản phẩm OCOP”
Video 20/11/2023 17:25
Trao yêu thương cho em
Video 10/10/2022 14:03
Kon Tum giải cứu nạn nhân bị lừa bán sang Campuchia
Video 10/10/2022 13:58
Giới thiệu Phổ biến kiến thức Pháp luật
Video 10/10/2022 13:55
Phổ biến Luật tiếp cận thông tin
Video 10/10/2022 13:52
Hướng đến Chuyển đổi số sâu rộng
Video 23/06/2022 11:00