Việt Nam có đủ năng lực ứng phó với biến động giá gạo

Tín hiệu tích cực từ xuất khẩu

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức cuộc họp tại Hà Nội nhằm đánh giá tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) – vựa lúa lớn nhất cả nước.

Cuộc họp có sự tham gia của đại diện các bộ ngành, địa phương và hiệp hội. Trong cuộc họp có nhiều đề xuất giải pháp tích cực, không chỉ nhằm ổn định giá cả trước biến động thị trường toàn cầu mà còn hướng tới nâng tầm giá trị xuất khẩu, đưa ngành lúa gạo Việt Nam phát triển bền vững trong sắp tới

Trong thập kỷ qua, ngành lúa gạo Việt Nam đã chứng tỏ vai trò quan trọng trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Giai đoạn 2016-2022, giá gạo 5% tấm dao động ổn định ở mức 420-535 USD/tấn. Đỉnh cao ghi nhận vào tháng 11/2023, khi giá đạt 663 USD/tấn – mức cao nhất trong 15 năm – nhờ Ấn Độ tạm dừng xuất khẩu gạo, tạo cơ hội cho Việt Nam chiếm lĩnh thị trường. Tuy nhiên, bước sang đầu năm 2025, giá gạo 5% tấm giảm mạnh xuống 393-400 USD/tấn, mất 40% so với cuối năm 2023, trở thành mức thấp nhất trong nhóm các nước xuất khẩu hàng đầu như Thái Lan (450 USD/tấn), Ấn Độ, và chỉ nhỉnh hơn Pakistan.

Ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết năm 2025, tổng diện tích gieo cấy lúa cả nước dự kiến đạt 7,03 triệu ha, với năng suất trung bình 61,6 tạ/ha, sản lượng ước tính 43,14 triệu tấn, giảm nhẹ 323 nghìn tấn so với năm 2024. Riêng ĐBSCL, dự kiến đạt 24,057 triệu tấn từ 3,8 triệu ha, năng suất trung bình 63,09 tạ/ha. Tổng lượng gạo hàng hóa xuất khẩu ước tính 4,53 triệu tấn trong 6 tháng đầu năm và 3,012 triệu tấn trong 6 tháng cuối năm, đảm bảo nguồn cung dồi dào cho cả thị trường nội địa lẫn quốc tế.

Hai tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 1,1 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch 613 triệu USD, tăng 5,9% về lượng nhưng giảm 13,6% về giá trị do giá gạo toàn cầu điều chỉnh. Tại ĐBSCL, giá lúa hiện dao động từ 7.500-8.500 đồng/kg (lúa tươi) và 9.000-10.000 đồng/kg (lúa khô), vẫn đảm bảo lợi nhuận cho nông dân nhờ chi phí sản xuất ổn định. Ông Phong nhấn mạnh: "Dù giá giảm, năng lực sản xuất vững vàng là nền tảng để chúng ta vượt qua khó khăn và tận dụng cơ hội thị trường."

Ngành lúa gạo Việt Nam đã chứng tỏ vai trò quan trọng trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), sản lượng gạo toàn cầu tháng 2/2025 đạt kỷ lục 532,7 triệu tấn, tổng cung 712,15 triệu tấn (tăng 9,2 triệu tấn so với năm trước), trong khi tiêu thụ ước tính 530,5 triệu tấn, chủ yếu nhờ nhu cầu từ Trung Quốc và Indonesia. Thương mại gạo đạt 58,5 triệu tấn, tăng nhẹ 450 nghìn tấn so với dự báo trước đó. Tuy nhiên, việc Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu từ tháng 9/2024 đã đẩy nguồn cung tăng vọt, tạo áp lực lớn lên giá gạo toàn cầu.

Hiện tại, giá gạo Việt Nam (395-400 USD/tấn) thấp hơn 50 USD/tấn so với Thái Lan, phản ánh sức ép cạnh tranh từ nguồn cung dư thừa. Nhu cầu từ các thị trường lớn như Philippines và Indonesia cũng giảm do đã tích trữ đủ trong năm 2024, chờ giá giảm thêm. Dù vậy, ông Phong lạc quan: "Nhu cầu từ Trung Quốc, EU, Nhật Bản và các thị trường tiềm năng vẫn là điểm sáng. Chúng ta cần chủ động nắm bắt để củng cố vị thế".

Giải pháp nào để sản xuất và xuất khẩu bền vững?

Tại cuộc họp, ông Ngô Công Thức, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, chia sẻ: năm 2024, tỉnh xuất khẩu 587.000 tấn gạo (340 triệu USD), và 2 tháng đầu năm 2025 đạt 29.900 tấn (15,2 triệu USD). Ông đề xuất Chính phủ hỗ trợ mời gọi các tập đoàn đầu tư vào chuỗi sản xuất – tiêu thụ tại ĐBSCL, kết hợp chính sách ưu đãi để doanh nghiệp tham gia sâu hơn. "An Giang cũng mong Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) kết nối xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu", ông Thức nói.

Phó Chủ tịch VFA Đỗ Hà Nam kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cung cấp gói tín dụng lãi suất thấp, kéo dài thời gian vay để doanh nghiệp trữ gạo, chủ động giá bán thay vì bán thô ồ ạt. Ông Nam nhấn mạnh: "Trữ hàng chiến lược sẽ giúp biến thách thức thành cơ hội." VFA cũng đề xuất áp dụng giá sàn xuất khẩu 500 USD/tấn theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, đồng thời siết chặt kiểm tra các doanh nghiệp thương mại để đảm bảo chất lượng chuỗi cung ứng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đánh giá cao thành tựu năm 2024 với 9,18 triệu tấn gạo xuất khẩu (5,75 tỷ USD). Ông khẳng định: "Dù giá giảm đầu năm 2025, nền tảng sản xuất và kinh nghiệm thị trường là bệ đỡ để bứt phá". Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh đàm phán mở rộng thị trường mới, ưu tiên gạo chất lượng cao, đồng thời nghiên cứu kích hoạt dự trữ quốc gia và giá sàn để bình ổn giá.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh: "Biến động giá là điều tất yếu, nhưng Việt Nam có đủ năng lực ứng phó. Chúng ta không chỉ dừng ở việc ổn định giá mà còn phải nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu gạo bền vững để vươn xa toàn cầu." Ông Duy cho biết Bộ sẽ trình Chính phủ công điện điều hành cung cầu lúa gạo trong ngày 4-5/3, với các giải pháp ngắn hạn như trữ hàng, xúc tiến thương mại, và dài hạn như đầu tư chế biến sâu, phát triển vùng nguyên liệu gắn với tiêu chuẩn quốc tế.

Ngành lúa gạo Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: vượt qua thách thức ngắn hạn để vươn tới mục tiêu dài hạn. Với sản lượng ổn định, chính sách hỗ trợ và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, địa phương và doanh nghiệp, lúa gạo không chỉ là nguồn sống của hàng triệu nông dân mà còn là biểu tượng cho khát vọng phát triển bền vững của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Nguồn: Việt Nam có đủ năng lực ứng phó với biến động giá gạo