Bàn luận về sự minh bạch và sự công bằng trong giá điện tại Việt Nam | Báo Công Thương
vnin for.vn
Trước thông tin ngành điện đề xuất điều chỉnh giá điện vì nguồn nhiên liệu đầu vào cho sản xuất xuất điện tăng cao, dẫn đến Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) bị lỗ, đã có nhiều ý kiến về vấn đề này.
Đặc biệt trên 1 tờ báo gần đây, TS. Bùi Trinh cho rằng số lỗ của EVN là tính chi phí cho cả ngành hay chỉ chi phí sản xuất điện? Nếu “đẩy vào giá” tất cả các yếu tố lỗ là bất hợp lý, đặc biệt là yếu tố tỷ giá? Và cần minh bạch chi phí sản xuất, kinh doanh của ngành điện, đặc biệt là các khoản lỗ/lãi.
Chủ quan hơn có ý kiến cho rằng việc đưa ra thông tin báo lỗ của EVN là cái cớ và động thái để Tập đoàn này xin tăng giá điện. Và tại sao các năm trước EVN báo lãi mà năm nay lại báo lỗ.
Hay câu chuyện giá bán than (than trộn) cho sản xuất điện thấp hơn giá nhập khẩu nhiều lần khiến ngành than gặp khó khăn.
Chuyện có ý kiến với giá một loại sản phẩm ảnh hưởng tới đại đa số người dân, doanh nghiệp, thậm chí cả nền kinh tế - xã hội như điện là chuyện hết sức bình thường nhưng cần xem xét một cách thật khách quan.
Trước hết có thể khẳng định việc điều chỉnh tăng/hay giảm giá hàng hoá nói chung, trong đó có giá điện là chuyện hết sức bình thường của nền kinh tế thị trường khi chi phí đầu vào cho sản xuất, các yếu tố khác biến đổi tăng/giảm. Đối với một số hàng hoá thông thường thì đó là câu chuyện riêng của doanh nghiệp nhưng với một số sản phẩm đặc thù như năng lượng điện cần có sự điều tiết của nhà nước. Điều này đã được quy định trong các văn bản của pháp luật.
Và thực tế rằng không ai muốn tăng giá sản phẩm hàng hoá dịch vụ, trong đó có giá điện. Tuy nhiên cần phải nhìn nhận một cách thực tế và khách quan.
Chi phí sản xuất tăng là 1 thực tế
Có một điều thực tế cần thừa nhận là chi phí đầu vào cho sản xuất điện gồm than, dầu, khí …trong nhiều năm gần đây tăng cao. Đặc biệt trong năm 2022, cuộc xung đột Nga -Ukraine là một yếu tố đã góp phần làm tăng cao hơn chi phí năng lượng ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Dữ liệu từ Trading Economic, giá nguyên liệu như dầu thô, khí tự nhiên tăng lần lượt là 74,52% và 179,4% so với cùng kỳ năm 2021.
Tại Việt Nam, theo thông tin từ EVN, bình quân giá than trộn của TKV, Tổng công ty Đông Bắc đã tăng 63%. Giá than nhập khẩu cũng tăng hơn gấp đôi, lên 304,8 USD một tấn. Dầu thô Brent lên 104,4 USD một thùng, gấp gần 2,5 lần.
Do nguyên nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất điện tăng dẫn đến chi phí sản xuất và mua điện của EVN tăng, cộng thêm các yếu tố về tỷ giá đã khiến kết quả kinh doanh 10 tháng đầu năm 2022 của Công ty Mẹ EVN lỗ khoảng 15.758 tỷ đồng, dự kiến cả năm 2022 sẽ lỗ khoảng 31.328 tỷ đồng.
Chi phí thực tế cho giá bán lẻ điện bình quân năm 2022 đã tăng lên mức 1.915,59 đồng/kWh, nhưng giá bán lẻ điện bình quân hiện chỉ 1.864,44 đồng/kWh (áp dụng từ năm 2019 đến nay).
Các chuyên gia cũng cho rằng, việc điều chỉnh giá điện cho phù hợp với tình hình biến động giá cả là điều cần thiết. Bởi lẽ, EVN không thể gồng mãi được. Sự thua lỗ không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của EVN mà còn ảnh hưởng đến việc đầu tư, sản xuất, cung cấp điện cho nền kinh tế và sinh hoạt của nhân dân, rộng hơn là an ninh năng lượng quốc gia.
Đối với giá than cho sản xuất điện trước năm 2016. Vì than là mặt hàng quan trọng phải kê khai giá. Quy định này có trong Luật Giá số 11/2012/QH13 và Nghị định số 177/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá, Nghị định số 149/2016/NĐ-CP ngày 11/11/2016 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 177/2013/NĐ-CPL. Theo đó, căn cứ tình hình thị trường và kế hoạch sản xuất, kinh doanh, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng công ty Đông Bắc (TCTĐB) xây dựng phương án giá bán, kê khai với Bộ Tài chính và ban hành giá bán áp dụng cho các hộ tiêu thụ trong nước, đồng thời gửi các bộ, ngành liên quan để theo dõi, phối hợp thực hiện.
Từ năm 2016, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 455/VPCP-KTTH ngày 17/3/2016 của Văn phòng Chính phủ về giá than bán cho các nhu cầu tiêu thụ trong nước, giá than bán cho các nhu cầu tiêu thụ trong nước (bao gồm cả giá than bán cho sản xuất điện) thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.
Do vậy, năm 2022, việc giá than nhập khẩu tăng, các doanh nghiệp ngành than sẽ có đề xuất với cơ quan quản lý nhà nước để điều chỉnh.
Theo một chuyên gia ngành điện, hiện, nhiệt điện than, chiếm khoảng 40%. Than lộ thiên đã khai thác hết, chuyển sang khai thác than hầm lò, xuống sâu trong lòng đất, dẫn đến giá than ngày càng cao. Hơn nữa, giá than nhập lại phụ thuộc vào tỷ giá hối đoái. Chưa kể đến những biến động của thị trường năng lượng thế giới. Vì vậy, khi tăng giá điện, phải dựa trên những tính toán về biến động giá của các loại tài nguyên này, cộng với tỷ giá ngoại tệ. Giá nguyên liệu tăng, nhân công tăng, tỷ giá hối đoái cũng tăng thì giá điện cũng phải tăng.
Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí mà doanh nghiệp phải tiêu dùng trong một kỳ để thực hiện quá trình sản xuất tiêu thụ sản phẩm |
Đã có quy định về minh bạch
Theo quy định của pháp luật, các doanh nghiệp Nhà nước, trong đó có EVN phải thực hiện công khai thông tin về tài chính.
Cụ thể, Điều 39 Nghị định 87/2015/NĐ-CP, quy định: (1) Doanh nghiệp thực hiện công khai Báo cáo tài chính sáu (06) tháng, Báo cáo tài chính năm (đã được kiểm toán) gồm: Bảng cân đối kế toán; Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh; Báo cáo lưu chuyển tiền tệ; Bản thuyết minh Báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật về kế toán. Đối với doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, khi công khai Báo cáo tài chính năm (đã được kiểm toán) doanh nghiệp phải thực hiện công khai Báo cáo tài chính năm của công ty mẹ và Báo cáo tài chính năm hợp nhất. (2) Doanh nghiệp thực hiện công khai Báo cáo tài chính của doanh nghiệp cùng với ý kiến, kiến nghị của kiểm toán, của cơ quan đại diện chủ sở hữu và cơ quan tài chính về báo cáo tài chính và tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Như vậy, đương nhiên EVN sẽ có các giải trình cụ thể cho những khoản lỗ của mình.
Ngoài việc công khai tài chính, hàng năm EVN đều phải chấp hành việc kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện theo Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân.
Thực hiện quyết định 24, hàng năm, Bộ Công Thương đều ban hành quyết định về việc kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của EVN. Đồng thời thành lập đoàn kiểm tra liên ngành gồm đại diện: Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Hội Điện lực Việt Nam, Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam để kiểm tra thực tế tại Công ty mẹ - EVN và một số đơn vị thành viên của EVN.
Đoàn kiểm tra đã dựa trên 4 nguyên tắc để phân tách và kiểm tra các thành phần chi phí bao gồm: (1) Việc kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện từng năm (2) Chi phí sản xuất kinh doanh điện chỉ bao gồm chi phí sản xuất kinh doanh của các hoạt động trong lĩnh vực điện, không bao gồm lĩnh vực khác; (3) Tách bạch chi phí các khâu phát điện, truyền tải điện, phân phối – bán lẻ điện, phụ trợ và quản lý ngành; (4) Chi phí mua điện từ các nhà máy điện độc lập, từ các nhà máy điện đã cổ phần hoá có ký hợp đồng mua bán điện với EVN, từ các nhà máy điện thuộc công ty TNHH một thành viên hạch toán độc lập với EVN xác định thông qua hợp đồng mua bán điện.
Giá thành sản xuất kinh doanh điện tại Việt Nam bao gồm 4 thành phần: Giá phát điện, phí truyền tải, phí phân phối và phí dịch vụ phụ trợ. Kết quả kiểm tra đều được gửi tới các cơ quan chức năng và công khai rộng rãi trên các phương tiện truyền thông.
Ngoài 4 thành phần trên, giá thành sản xuất kinh doanh điện hàng năm của EVN, còn có các khoản chênh lệch tỷ giá đã hạch toán hoặc chưa hạch toán. Các khoản chưa hạch toán sẽ được xem xét hạch toán vào năm tiếp theo (phù hợp với Quyết định số 34/2017/QĐ-TTg về khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân từng giai đoạn).
Trở lại ý kiến của TS. Bùi Trinh và một số ý kiến khác, bản thân tôi và nhiều người thắc mắc rằng, không biết TS. Bùi Trinh có nghiên cứu những thông tin về chi phí của EVN đã được công khai? Rồi vấn đề lỗ tỷ giá nếu không tính vào giá điện thì tính vào đâu?
Để có được 1 kWh điện đến người tiêu dùng thì đương nhiên phải mất nhiều chi phí từ đầu tư nguồn, lưới điện; chi phí mua nguyên nhiên liệu đầu vào để sản xuất điện; chi phí tiền công, lương cho đội ngũ quản lý, sản xuất, truyền tải, phân phối, kinh doanh, dịch vụ phụ trợ về điện…
Trước đây, ngành điện có đầu tư ngoài ngành nhưng kể từ năm 2015, EVN đã thực hiện thoái vốn theo tinh thần của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào hoạt động sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2015 và các chỉ đạo của Chính phủ về công tác này. Và được biết hiện EVN chỉ hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh chính là đầu tư, sản xuất kinh doanh, phân phối điện.
Nói như vậy không phải biện minh cho số lỗ/lãi của EVN hoặc cổ suý cho việc điều chỉnh giá điện mà chỉ nêu một vài ý kiến cá nhân về sự minh bạch và công bằng giá điện trong kinh tế thị trường hiện nay.
Tin liên quan
Kế hoạch sản xuất kinh doanh 5 năm của EVN 26/04/2024 21:25
Không thể không tăng giá bán lẻ điện? 25/03/2024 07:11
Cùng chuyên mục
Tử vi hôm nay thứ 6 ngày 3/5/2024 của 12 con giáp: Mão vợ chồng tâm đầu ý hợp, Dậu bận rộn với lịch trình hẹn hò
Đời sống 03/05/2024 15:52
Tử vi vui 12 con giáp hôm nay ngày 2/5/2024: Tỵ thoải mái, Mùi trân trọng
Đời sống 01/05/2024 21:55
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 1.5.2024
Đời sống 30/04/2024 23:21
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 30/4/2024: Tuổi Sửu tình duyên thuận lợi
Đời sống 29/04/2024 21:34
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 29/4/2024: Tuổi Tý công việc phát triển
Nghe - Xem - Đọc 29/04/2024 00:04
70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ: Nhật kí chiến tranh của người lính trẻ
Nghe - Xem - Đọc 28/04/2024 17:26
Các tin khác
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 28/4/2024: Tuổi Mùi công việc thăng trầm
Đời sống 28/04/2024 06:00
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 27/4/2024: Tuổi Tỵ lao động chăm chỉ
Đời sống 27/04/2024 10:35
Quá tải… chữa lành
Nghe - Xem - Đọc 26/04/2024 21:57
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 26/4/2024: Tuổi Thìn thu nhập tăng cao
Đời sống 26/04/2024 09:41
Tạp chí Thanh niên phát động cuộc thi viết "Vượt lên số phận" lần thứ VII
Đời sống 25/04/2024 17:40
Hành trình "sống đến bình minh" của cuộc đời nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh
Nghe - Xem - Đọc 25/04/2024 15:34
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 25/4/2024: Tuổi Hợi tình duyên khởi sắc
Đời sống 24/04/2024 22:03
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 24/4/2024: Tuổi Thìn tiền tài vượng phát
Đời sống 23/04/2024 15:15
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 23/4/2024: Tuổi Ngọ sự nghiệp khó thăng tiến
Đời sống 22/04/2024 21:21
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 22/4/2024: Tuổi Hợi tài chính lợi nhuận cao
Nghe - Xem - Đọc 21/04/2024 00:00
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 21/4/2024: Tuổi Sửu sự nghiệp hanh thông
Nghe - Xem - Đọc 20/04/2024 11:43
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 20/4/2024: Tuổi Mùi tài lộc tiêu hao
Nghe - Xem - Đọc 20/04/2024 11:28
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 19/4/2024: Tuổi Tỵ đầu tư lợi nhuận cao
Đời sống 18/04/2024 21:19
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 18/4/2024: Tuổi Mão tiền bạc phát tài
Đời sống 18/04/2024 11:29
Làm thêm - Bài toán đau đầu đối với sinh viên
Đời sống 17/04/2024 23:46
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 17.4.2024
Đời sống 17/04/2024 15:11
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 16.4.2024
Đời sống 16/04/2024 10:27
Gọi tôi là Vũ
Đời sống 15/04/2024 14:58
Tọa đàm “Xúc tiến thương mại: Khơi thông đầu ra cho sản phẩm OCOP”
Video 20/11/2023 17:25
Trao yêu thương cho em
Video 10/10/2022 14:03
Kon Tum giải cứu nạn nhân bị lừa bán sang Campuchia
Video 10/10/2022 13:58
Giới thiệu Phổ biến kiến thức Pháp luật
Video 10/10/2022 13:55
Phổ biến Luật tiếp cận thông tin
Video 10/10/2022 13:52
Hướng đến Chuyển đổi số sâu rộng
Video 23/06/2022 11:00