Bí quyết men rượu cần ""uống vào chỉ vui, không giận"" của người Ê Đê
![]() |
Mí Ô (phải) giới thiệu cục men ủ rượu cần được chị làm bằng các nguyên liệu truyền thống do ông bà truyền lại - Ảnh: VĂN THÙY
Tranh thủ mấy ngày nắng ráo sau những cơn mưa mùa đông như muốn sập trời, Mí Ô (tên khai sinh là Nay Hờ Mới, 33 tuổi, ở buôn Lê Diêm, thị trấn Hai Riêng, huyện miền núi Sông Hinh, tỉnh Phú Yên) lại mang gùi lên tận xã Ea Lâm, nạo lấy vỏ cây bìn lin về kết hợp với các nguyên liệu khác làm men ủ mấy ché rượu cần cho gia đình đón Tết sắp đến.
Muốn có men ngon phải tốn nhiều công
Các già làng ở buôn Lê Diêm, một buôn người Ê Đê, nói rằng lớp người lớn tuổi ở đây hầu hết đều biết công thức làm men rượu cần, nhưng hàng chục năm nay chẳng còn ai làm nữa vì chỉ cần chạy ra chợ, tốn 20.000 - 30.000 đồng là mua được mấy viên men được làm sẵn đem về ủ rượu. Ở buôn này, giờ chỉ còn nhà Mí Ô vẫn ủ rượu bằng men truyền thống tự tay chị làm.
"Hồi nhỏ tôi được mẹ chỉ cho các loại cây, lá dùng để làm men rượu cần. Ngày trước, phụ nữ, con gái trong buôn ai cũng biết làm loại men này. Người ta làm men không chỉ để ủ rượu cần cho các dịp lễ, cúng, đón khách quý, mà còn để đổi gạo, đổi muối mà ăn.
Loại men làm đúng cách ông bà truyền lại luôn cho một ché rượu cần thơm, ngon, mùi vị đặc trưng, uống say chếnh choáng nhưng vui, không đau đầu, không giận dữ" - Mí Ô giải thích đó chính là lý do chị luôn giữ cách làm men rượu cần và mong muốn con mình, nhiều người làng mình cùng gìn giữ.
![]() |
Các viên men ủ rượu cần truyền thống của người Ê Đê do Mí Ô làm - Ảnh: VĂN THÙY
Để làm men rượu cần, Mí Ô cho biết cần pha trộn nhiều loại nguyên liệu với nhau. Đó là vỏ cây bìn lin, một loại cây thân gỗ trước đây có khá nhiều ở rừng núi Sông Hinh, nhưng giờ không còn nhiều; cây mía sẻ, một loại mía chỉ lớn cỡ ngón tay út, hay mọc ở các triền suối; lá Êjao, loại lá xanh người Ê Đê hay dùng để nấu canh bồi và củ riềng, ớt trái, gạo đã ngâm nước khoảng 1 giờ.
Cả hỗn hợp này bỏ hết vào chiếc cối gỗ mà người đồng bào tiện từ một thân cây to, dùng chày lớn giã như giã gạo cho đến khi thành hỗn hợp nhuyễn như bột.
Người phụ nữ Ê Đê vo các cục men lớn cỡ cườm tay, lăn chúng qua lớp vỏ trấu mới, rồi đem phơi nắng một ngày. Tiếp đó, các cục men được đưa lên gác bếp để hơi lửa, khói áp vào cho đen mặt ngoài, là cách để giữ cho men khỏi bị hư hỏng.
"Làm được cục men như thế tốn công sức và cũng… mệt nhọc. Nhưng người phụ nữ Ê Đê phải biết làm men để ủ rượu cần cho gia đình, khi làm được men, ủ được ché rượu thành công là mình vui liền, quên hết mệt" - Mí Ô thổ lộ.
Chúng tôi mừng vì buôn mình còn có Mí Ô giữ được cách làm men rượu cần của ông bà. Tôi hay nói với lũ trẻ là nhìn vào Mí Ô mà làm, ráng giữ giá trị truyền thống của dân tộc mình.
Ông OI TIẾT - già làng có uy tín ở buôn Lê Diêm
Mong men rượu cần thơm mãi
Nếu làm men rượu cần tốn nhiều công sức và kỹ thuật, thì ủ ché rượu cần cũng kỹ lưỡng không kém. Mí Ô cho biết cơm ủ rượu được nấu từ loại gạo lúa mới; xoong nấu cơm phải là… chuyên nấu cơm, trước đó không dùng để nấu canh hay chiên, xào; bếp lửa nấu cơm phải là lửa mới đầu ngày, tức ngọn lửa chưa nấu nướng món gì khác trước đó.
"Ông bà truyền dạy sao thì mình làm vậy, có lẽ là để nồi cơm ủ rượu này thật tinh khiết, không trộn lẫn mùi vị gì khác cả" - Mí Ô cho biết.
![]() |
Các ché rượu cần được ủ từ men rượu truyền thống tự làm ở nhà chị Mí Ô - Ảnh: DUY THANH
Cơm nấu chín xong, xới đều ra nia, để cho nguội. Lấy cục men trên gác bếp xuống, nạo bỏ lớp khói đen ám bên ngoài để men không đen, không khét, rồi giã nhuyễn thành bột, trộn đều lên nia cơm.
Một lớp vỏ trấu mới, sạch được đổ vào phần đáy, chiếm gần một nửa thể tích chiếc ché gốm. Phần cơm đã trộn đều với men rượu được đổ lên bên trên lớp trấu, lèn chặt.
Xong, người ủ rượu chỉ để cái tô lớn đậy miệng ché lại. Một ngày sau đó, người ta lấy chiếc tô ra, dùng các lớp lá chuối bịt kín miệng ché, cột chặt bằng mấy lớp dây.
"Mẹ tôi nói khi làm men, ủ rượu thì tâm hồn mình phải vui, không giận dỗi, không cãi nhau, luôn nghĩ về điều tốt đẹp. Nếu làm rượu mà buồn bực thì sau này người ta uống rượu của mình họ không vui mà lại dễ nổi giận" - Mí Ô kể.
![]() |
Chị Mí Ô bên dây lá Êjao, loại lá dùng làm nguyên liệu để chế biến men rượu cần của người Ê Đê Phú Yên - Ảnh: DUY THANH
Ché rượu cần Ê Đê ủ ít nhất là một tháng mới uống được, còn để rượu ngon nhất, nồng đượm nhất phải ủ cỡ một năm. Khi thọc chiếc cần tre xuyên qua lớp cơm, đến lớp trấu đượm nước rượu, người uống thưởng thức được hương vị độc đáo của loại rượu cần được ủ từ men tự nhiên này.
"Tôi sẽ truyền lại cho con mình khi chúng lớn lên để gìn giữ cách làm độc đáo truyền thống này. Tôi mơ ước có nhiều người nữa cùng làm như mình, để men rượu cần của cha ông thơm mãi, thơm xa hơn buôn làng mình" - Mí Ô tâm sự.
Là điểm nhấn du lịch của buôn làng trong tương lai
Ông Nguyễn Như Đông - trưởng Phòng văn hóa - thông tin và thể thao huyện Sông Hinh - cho biết mới đây phòng đã làm một phim về bảo tồn men rượu cần truyền thống của người Ê Đê, mà nhân vật duy nhất là chị Mí Ô.
"Người phụ nữ trẻ này rất tâm huyết với giá trị văn hóa ẩm thực truyền thống của dân tộc mình" - ông Đông nhận xét.
Ông cho biết trong kế hoạch sắp tới, phòng tham mưu cho UBND huyện Sông Hinh trong xây dựng buôn Lê Diêm thành điểm đến của du lịch văn hóa bản địa địa phương, có nội dung trình diễn nghề truyền thống Ê Đê, trong đó nghề làm rượu cần với men rượu truyền thống là một điểm nhấn.
Tin liên quan
Làng nghề bánh chưng gù Bản Tùy ở Hà Giang tất bật cho vụ Tết 14/01/2023 20:52
Đổi gió với 5 địa điểm vui chơi ngày Tết đậm chất miền Tây 29/12/2022 21:17
Bất động sản 'nghỉ tết' sớm 23/12/2022 08:35
Cùng chuyên mục
Khán giả xếp hàng nhận vé xem phim miễn phí tại Trung tâm Chiếu phim Quốc gia
Đời sống 12/11/2025 16:24
Trường Cao đẳng Điện tử - Điện lạnh Hà Nội: 60 năm vững bước, khát vọng vươn xa
Đời sống 12/11/2025 15:40
HLV Roberto Mancini tái xuất dẫn dắt CLB Al Sadd
Đời sống 11/11/2025 17:25
Liên hoan Văn hóa Ẩm thực Quốc tế 2025: Gắn kết các nền ẩm thực qua từng món ăn
Đời sống 11/11/2025 15:58
Messi ‘làm chậm ngày giải nghệ’ của 2 đồng đội lâu năm
Đời sống 10/11/2025 15:33
Lan tỏa văn hóa Việt tại Lễ hội Việt Nam - TPHCM 2025 ở Nhật Bản
Đời sống 09/11/2025 21:21
Các tin khác
Nhà báo, TS. Nguyễn Ngọc Minh giữ chức vụ Trưởng Ban Đối ngoại và Hợp tác Doanh nghiệp Tạp chí Công nghiệp Nông thôn
Đời sống 08/11/2025 18:21
Tọa đàm thúc đẩy liên kết giữa Báo chí – Nhà trường – Doanh nghiệp trong phát triển nhân lực
Nghe - Xem - Đọc 07/11/2025 22:38
Tạp chí Công nghiệp Nông Thôn: Tọa đàm “Kết nối đào tạo và phát triển nguồn nhân lực bền vững”
Tiêu điểm 07/11/2025 21:03
Tối nay (7/11) sẽ diễn ra Lễ khai mạc “Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025”
Đời sống 07/11/2025 15:56
Hoàng thành Thăng Long: 15 năm tìm lại diện mạo kinh đô xưa
Đời sống 05/11/2025 15:28
Loạt kỷ lục hiếm có được Arsenal thiết lập
Đời sống 05/11/2025 15:26
‘Hội tụ di sản’ mở màn Festival Thăng Long – Hà Nội 2025
Đời sống 01/11/2025 21:24
Triển lãm Máy Nông nghiệp Quốc tế: Điểm sáng Công nghệ và Mở đường cho Hợp tác Việt-Trung
Văn hóa - Thể thao 30/10/2025 17:27
"Ông bác" Milner lập kỷ lục thú vị và chưa từng có ở Ngoại hạng Anh
Đời sống 29/10/2025 16:43
Tài tử gạo cội TVB Hứa Thiệu Hùng qua đời vì ung thư
Đời sống 28/10/2025 15:31
Juventus ‘trảm’ tướng, lộ nhiều ứng viên ngồi ‘ghế nóng’
Đời sống 28/10/2025 14:55
Phú Thọ phát triển văn hóa, con người đậm đà bản sắc vùng Đất Tổ
Đời sống 27/10/2025 15:51
Thép xanh Nam Định đón tin hết sức kém vui
Đời sống 27/10/2025 15:20
Khai mạc triển lãm Máy Nông nghiệp Quốc tế Trung Quốc 2025: Bước tiến mới cho ngành cơ giới hóa nông nghiệp
Văn hóa - Thể thao 27/10/2025 10:58
Triển lãm Máy móc Nông nghiệp Quốc tế Trung Quốc 2025: Hợp tác, Hội nhập và Phát triển ngành Nông nghiệp Việt Nam
Văn hóa - Thể thao 24/10/2025 13:31
Messi bất ngờ gia hạn hợp đồng với Inter Miami đến năm... 41 tuổi
Đời sống 24/10/2025 11:17
Photo Hanoi"25 - điểm hẹn sáng tạo trong lĩnh vực nhiếp ảnh quốc tế
Đời sống 23/10/2025 12:52
Thái Lan chọn thuyền trưởng "phù hợp nhất"
Đời sống 23/10/2025 12:47
Nỗ lực gỡ thẻ vàng thủy sản và khai thác nghề cá có trách nhiệm tại các vùng biển.
Video 11/02/2025 16:16
WORLDBANK DỰ BÁO KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2024 VÀ NĂM 2025 | NHỊP ĐẬP THỊ TRƯỜNG #62
Video 24/05/2024 15:33
Tọa đàm “Xúc tiến thương mại: Khơi thông đầu ra cho sản phẩm OCOP”
Video 20/11/2023 17:25
Trao yêu thương cho em
Video 10/10/2022 14:03
Kon Tum giải cứu nạn nhân bị lừa bán sang Campuchia
Video 10/10/2022 13:58



