Tiến tới bỏ hạn ngạch tín dụng

Tăng trưởng tín dụng qua các năm

Việc bỏ hạn ngạch tín dụng là tất yếu của một hệ thống tiền tệ ngân hàng vận hành theo cơ chế kinh tế thị trường. Nhưng lộ trình và yếu tố kiểm soát dòng vốn tín dụng mới càng là vấn đề quan trọng.

Nỗi lo lạm phát

Tại Công điện số 104 CĐ-TTg ngày 6/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ, Thủ tướng yêu cầu NHNN điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, chỉ đạo về các tổ chức tín dụng (TCTD) về các giải pháp tín dụng hiệu quả, phấn đấu tăng trưởng tín dụng cả năm đạt khoảng 16% so với năm 2024; tiến tới năm 2026 điều hành tăng trưởng tín dụng theo công cụ thị trường và bỏ hạn ngạch tín dụng.

PGS, TS Nguyễn Hữu Huân, ĐH Kinh tế TP HCM nhận định, mặc dù trong những năm qua quản lý room tín dụng mang lại hiệu quả nhưng là biện pháp hành chính, không theo cơ chế thị trường nên không còn phù hợp. Do đó, việc gỡ bỏ hạn ngạch tín dụng cần tính đến và NHNN có thể sử dụng các công cụ khác để quản lý với hiệu quả tương đương. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý về bài học lạm phát và việc quản lý room tín dụng sao cho vừa đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đồng thời đảm bảo lạm phát trong tầm kiểm soát.

Nhìn lại quản lý điều hành tiền tệ, xuyên suốt những năm qua, có thể thấy sau 14 năm quản lý công cụ hạn mức tín dụng, đến nay hệ thống ngân hàng đã trải qua 3 giai đoạn tái cơ cấu. Từ 2011 -2015, phải bắt buộc tái cơ cấu với bối cảnh lạm phát tăng cao trên 18% do cung tiền và dư nợ tín dụng tăng trưởng rất nóng. Trong giai đoạn 2016-2020, tiếp tục lành mạnh hóa sức khỏe ngành ngân hàng và xử lý nợ xấu, sở hữu chéo. Đối với giai đoạn 2021-2025 theo Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu” với 10 mục tiêu cụ thể, trong đó có mục tiêu nâng cao năng lực tài chính của các ngân hàng. Trải qua 3 giai đoạn này, từ chỗ dư nợ tín dụng tăng trưởng nóng hơn 30%, được điều chỉnh kéo dần về 12-13%, và nay đang tăng trở lại 14-16%, đã góp phần kiềm chế lạm phát và đẩy lùi “bóng ma” này ra khỏi rủi ro là biến số vĩ mô rình rập nền kinh tế.

Tuy nhiên, theo Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, WB, IMF và các định chế quốc tế khác đã cảnh báo tỷ lệ dư nợ/quy mô GDP của Việt Nam ở trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ cao. Tính đến cuối 2024, tỷ lệ này là 134% với quy mô dư nợ tuyệt đối 15,6 triệu tỷ đồng (và đến cuối tháng 6/2025 đã lên 16,73 triệu tỷ đồng). Nếu tỷ lệ này tiếp tục tăng, sẽ tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống ngân hàng và gây hệ lụy cho nền kinh tế.

Theo WB, tỷ lệ dư nợ/quy mô GDP của Việt Nam ở trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ cao

Cần lộ trình bỏ hạn ngạch

TS Nguyễn Hoàng Hiệp, Chuyên gia kinh tế cho rằng, việc bỏ hạn ngạch tín dụng, thay thế quản lý bằng các công cụ theo tiêu chí tương tự các quốc gia phát triển như tỷ lệ nợ xấu, hệ số CAR… cần đồng bộ và sử dụng linh hoạt, chặt chẽ các công cụ của chính sách tiền tệ như tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất, tái cấp vốn, tỷ giá. Quan trọng nhất và hơn hết, trong quá trình của lộ trình chuẩn bị hôm nay, đến tương lai áp dụng phương thức mới, rất cần chú trọng việc kiểm soát chặt dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên, đảm bảo chất lượng tín dụng trên toàn hệ thống, tránh đưa tiền vào khu vực “chôn vốn”, ít hiệu quả hay đảo nợ cho các doanh nghiệp sân sau của các ngân hàng.

“Hiện nay, Luật các TCTD sửa đổi 2025 đến 15/10/2025 mới có hiệu lực. Trong bối cảnh nợ xấu có xu hướng tăng, doanh nghiệp gặp khó khăn phục hồi và đẩy mạnh tăng trưởng kinh doanh, trong khi khoảng trống pháp lý về xử lý nợ xấu vẫn chưa thể bổ sung được ngay theo luật mới, tình trạng ủy thác sở hữu chéo vốn cổ phần ngân hàng vẫn còn khó kiểm soát…, thì việc cho các TCTD tự chủ động hoàn toàn phân bổ tín dụng có thể gây rủi ro cung tiền, lạm phát lớn. Do đó, việc có lộ trình như yêu cầu tiến tới xóa bỏ phương thức quản lý này của Thủ tướng là cần thiết. Trong lộ trình này, cơ quan quản lý có khắc phục và nâng cấp năng lực thanh kiểm tra, giám sát, kiểm soát hiệu quả hay không…, cũng sẽ có ý nghĩa quyết định rất lớn đối với cột mốc và vận hành hệ thống khi bỏ hạn ngạch”, TS Hiệp nhấn mạnh.

Về phía doanh nghiệp, TS Hiệp khuyến nghị trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng mở rộng từ nay đến cuối năm, với lãi suất đã ở mặt bằng thấp và các ngân hàng vẫn đang cải thiện điều kiện cho vay, thì có thể xem xét về nhu cầu vay vốn và cân đối với khả năng trả nợ cũng như năng lực quản lý tài chính phù hợp để tiếp cận vốn. Tuy nhiên, cơ quan quản lý cần xem xét về ưu đãi vốn và hỗ trợ cho doanh nghiệp SME, doanh nghiệp chịu tác động thuế quan, song doanh nghiệp không nên kỳ vọng hay chờ đợi yếu tố “bơm tiền” mọi giá. Thay vào đó, doanh nghiệp cần chuẩn bị hành động ứng phó, ví dụ như đàm phán chia sẻ chi phí với các đối tác, cân đối đầu tư ngân sách để mở rộng các thị trường mới, thị trường ngách, đầu tư vào chuỗi cung ứng với tỷ lệ nội địa hóa ngày càng phải tăng cao, các hàng hóa xuất khẩu có lợi thế nội địa trong nhóm hàng thuế thấp…

Nguồn: Tiến tới bỏ hạn ngạch tín dụng