Nhiều người bắc ghế hầu Thánh mà không biết hầu ai
Vinamilk được vinh danh “Doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa kinh doanh Việt Nam” Giới thiệu những sưu tầm mới về nền văn hóa Đông Sơn |
Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam/Tứ phủ hình thành từ lâu và được hoàn thiện dần thành hệ thống. Đây là tín ngưỡng nội sinh, bản địa với nội dung và hình thức vô cùng độc đáo mang đậm chất dân dã, ít nhiều hòa quyện với chất cung đình thông qua nội dung của các bài hát Chầu văn kết hợp ngũ âm của âm nhạc cổ điển; cùng những lối hát vừa dân gian vừa bác học. Đặc biệt, việc thực hành tín ngưỡng này là những vấn hầu Thánh mà chúng ta thường gọi là hầu đồng.
Nghi lễ hầu đồng là đỉnh cao của giá trị nghệ thuật, của văn hóa tâm linh kết hợp hài hòa giữa “hiển” và “mật”, thể hiện qua y phục, vũ đạo, đạo cụ.
Về y phục màu sắc sặc sỡ, chất liệu là gấm vóc thêu thùa cùng đồ phụ kiện tỉ mỉ, tinh xảo. Về vũ đạo thì tư thế, động tác khi hùng dũng, mạnh mẽ; lúc lại khoan thai, đủng đỉnh; có cả sự nhí nhảnh, ngây thơ… Thoáng nhìn tưởng là đơn giản nhưng phân tích ra vô cùng sâu sắc, tạo nên một sự hài hòa giữa cõi hư và cõi thực.
Trải qua bao thăng trầm, tín ngưỡng này vẫn được giữ gìn, trường tồn chính là vì những nét đẹp nhân văn tiềm ẩn. Bởi vậy, ngày 1/12/2016, tổ chức UNESCO đã đánh giá cao và ghi danh những Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Bên lề Hội nghị - Hội thảo Thực hành di sản kỷ niệm 20 năm bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể và đánh giá hiệu quả việc thực hiện Công ước 2003 đối với Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Đặng Ngọc Anh - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam cho rằng, bên cạnh những mặt tích cực, còn nhiều biến tướng khiến người có 43 năm ‘bắc ghế hầu Thánh’ như ông trăn trở.
Ông rất bức xúc khi vẫn còn những thanh đồng hầu giá đồng mà “không biết họ đang bắc ghế hầu ai”. Một số thanh đồng mặc trang phục hở hang và múa theo điệu nhạc rock, rap... rất phản cảm.
"Chúng ta nên nhớ rằng hầu đồng là diễn xướng, đóng vai diễn lại các tích của những vị Thánh để mong các ngài ban lộc ban tài. Bởi vậy, tôi mong rằng các thanh đồng hãy gìn giữ nét đẹp của hầu đồng, đừng chạy theo một cách cuồng tín mà mất đi nét đẹp của nghệ thuật này", NNƯT Ngọc Anh bày tỏ.
NNƯT Đặng Ngọc Anh cho biết, bản thân luôn giữ gìn nét đẹp và chuẩn mực trong mỗi giá hầu đồng, phép tắc lễ nghi, an ninh trật tự khi người dân tham dự…
“Mỗi giá đồng là một câu chuyện về một vị anh hùng, lúc sinh thời là người có đức độ, tài giỏi, có công với dân với nước, do đó được hầu cái bóng của các vị là niềm vinh dự, tự hào đối với nghệ nhân. Thông qua việc hầu Thánh, còn truyền bá cho người dân biết về lịch sử, gốc tích của họ để hiểu sâu sắc về ý nghĩa của từng giá đồng. Tôi mong muốn giúp thế hệ trẻ nhớ về cội nguồn và công lao của cha ông, giới thiệu về đất nước, con người Việt Nam tới bạn bè thế giới”, NNƯT Ngọc Anh chia sẻ.
Mới đây, NNƯT Đặng Ngọc Anh đã vinh dự được nhận bằng Tiến sĩ danh dự từ trường ĐH Mỹ vì có nhiều đóng góp trong lĩnh vực gìn giữ, bảo tồn di sản phi vật thể. Ông cho biết, điều này thể hiện giá trị ngày càng lớn của tín ngưỡng thờ Mẫu, cũng là nguồn động viên to lớn với những người đang hàng ngày gắn bó với di sản văn hóa phi vật thể.
Chia sẻ với VietNamNet, NNƯT Trần Thị Huệ - thủ nhang Phủ Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định cho biết, từ năm 17 tuổi đã được bố làm lễ để thực hành nghi thức hầu đồng. Trải qua gần 50 năm Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, với nhiều thăng trầm của hình thức nghệ thuật dân gian này lúc nào bà cũng tâm niệm: “Phủ Dầy được coi là chốn tổ của Mẫu nên muốn lưu giữ lối cổ trong nghi thức hầu đồng và quảng bá nét đẹp văn hóa này ra thế giới”.
Theo NNƯT Trần Thị Huệ, trang phục trong nghi lễ hầu đồng, màu đỏ thể hiện các giá trên thượng thiên, màu xanh là các giá trên thượng ngàn, màu trắng thể hiện bên dưới (thoải phủ), màu vàng là quan đệ tứ hoặc các giá chầu 10, màu tím màu lam quan trấn tuần hoặc giá chầu lục và chầu bé hay mặc màu đen... Tuy nhiên, hiện nay trang phục chạy theo mốt nên thay đổi nhiều. Nếu như trước đây vào cửa đền, cửa phủ chỉ nhìn trang phục là biết hầu giá gì thì giờ phải lắng nghe văn hát theo lối gì mới biết được.
“Sáng tác ca ngợi các vị thánh nhưng làm thế nào cho phù hợp với từng giá đồng, lồng văn mới, ví như ‘hôm qua em đi chùa Hương’... vào là không được. Bên cạnh đó, trang phục thay đổi vẫn phải gìn giữ được nét cổ, thay đổi phản cảm không nên”, bà Huệ giãi bày.
Điều làm nghệ nhân Trần Thị Huệ trăn trở là những biến tướng trong thực hành hầu đồng đâu đó vẫn tồn tại gây hiểu lầm đây là hình thức “mê tín dị đoan”. Đơn cử, có nhiều tân đồng hầu giá ông Bảy đánh xóc đĩa khiến người xem hiểu lầm ông Bảy là cờ bạc, xin về cờ bạc. Và những biến tướng đó được lan truyền rất nhanh.
Bà mong rằng, Nhà nước thành lập trung tâm tín ngưỡng thờ Mẫu ở các tỉnh và các chuyên gia thống nhất một quy chuẩn xứng tầm để tôn vinh giá trị tín ngưỡng. Những thanh đồng, đồng cựu có uy tín không chỉ giúp công chúng hiểu đúng về căn đồng mà còn giúp đồng tân nhìn nhận đúng đắn về tín ngưỡng thờ Mẫu để không rơi vào vòng mê tín dị đoan.
Đồng quan điểm, ông Hoàng Minh Quân, Phó Trưởng Ban Phát triển văn hóa Tín ngưỡng và Tôn giáo (Viện Phát triển văn hóa dân tộc) mong rằng Việt Nam đã có những thành tựu không nhỏ trong việc thực hiện Công ước 2003 đối với Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt thì ngày càng phát huy hơn nữa.
Ông Quân đề xuất có cơ chế đặc thù, các giáo sư, tiến sĩ, nhà khoa học, nhà nghiên cứu và những người thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ đúng lề lối cùng ngồi lại, thống nhất một cách thức đúng chuẩn theo Luật Tôn giáo, Tín ngưỡng. Từ đó, hướng dẫn các đệ tử đi vào đường lối bài bản, chuẩn mực, không nhầm lẫn giữa thực hành tín ngưỡng với mê tín dị đoan.
Công ước về Bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể (DSVH PVT) được UNESCO thông qua năm 2003 (Công ước 2003). Ngày 5/9/2005, Việt Nam chính thức tham gia và trở thành một trong 30 quốc gia đầu tiên gia nhập Công ước quốc tế quan trọng này. Công ước 2003 quy định các nội dung như: Xác định các biểu hiện văn hóa là DSVH PVT; phân loại DSVH PVT; vai trò, sự tham gia của cộng đồng chủ thể và các quốc gia vào hoạt động bảo vệ DSVH PVT; kiểm kê DSVH PVT; các danh sách và việc ghi danh di sản văn hóa vào các danh sách, các báo cáo, bảo vệ DSVH PVT ở cấp quốc gia và quốc tế… |
Tin liên quan
Dòng tiền đầu tư bất động sản chảy về thị trường tỉnh 05/10/2024 13:56
Đường sắt cao tốc Bắc - Nam: Thời khắc đã điểm 05/10/2024 15:05
Cùng chuyên mục
Từ câu chuyện của Negav: Sự nổi tiếng chỉ bền vững khi tử tế
Đời sống 04/10/2024 09:00
"Nóng rực" âm nhạc mùa cuối năm!
Đời sống 03/10/2024 09:48
Thấy gì từ hành động bảo vệ thần tượng mù quáng của fan?
Văn hóa - Thể thao 02/10/2024 16:04
Nguyễn Văn Quyết trở lại tuyển Việt Nam
Đời sống 02/10/2024 15:43
Man United tranh ngôi sao với Liverpool
Đời sống 01/10/2024 17:30
Chuyện tình nhiều ồn ào của Lệ Quyên - Lâm Bảo Châu
Văn hóa - Thể thao 01/10/2024 15:52
Các tin khác
Erik ten Hag chưa nghĩ đến chuyện bị Man United sa thải
Đời sống 30/09/2024 11:12
Công Phượng mang số áo lạ tại giải hạng Nhất
Văn hóa - Thể thao 29/09/2024 18:13
Biểu tượng gợi cảm của Hollywood
Văn hóa - Thể thao 29/09/2024 18:08
Kịch bản để U20 Việt Nam giành vé dự VCK châu Á 2025
Đời sống 29/09/2024 17:30
Negav xin lỗi sau phát ngôn gây phẫn nộ về việc bỏ học
Đời sống 29/09/2024 17:27
Bảng xếp hạng V.League 2024-2025 vòng 3
Đời sống 28/09/2024 21:50
Hoa hậu Kỳ Duyên - Minh Triệu có thật đã "nghỉ chơi"?
Đời sống 27/09/2024 10:25
Cựu danh thủ Lê Công Vinh có bằng HLV chuyên nghiệp
Đời sống 27/09/2024 10:15
Justin Bieber và bi kịch phía sau hào quang
Đời sống 26/09/2024 16:41
Cuộc sống của Diệp Lâm Anh sau khi ly hôn chồng thiếu gia
Văn hóa - Thể thao 25/09/2024 15:00
Haaland lỡ hẹn vòng 3 Carabao Cup, thoát án phạt của FA
Văn hóa - Thể thao 25/09/2024 14:17
Các kỳ thủ Việt Nam trở về sau Olympiad cờ vua 2024
Đời sống 24/09/2024 15:10
Nathan Lee gây tranh cãi và giới hạn phát ngôn của nghệ sĩ
Đời sống 24/09/2024 09:00
Ronaldo ăn mừng đặc biệt sau chiến thắng của Al Nassr
Đời sống 22/09/2024 13:37
Lộ diện điểm đến bất ngờ của Công Phượng sau khi chia tay Yokohama FC
Đời sống 22/09/2024 08:00
Đạt G và vợ cũ Hoài Lâm vướng nghi vấn sắp cưới
Văn hóa - Thể thao 20/09/2024 18:00
Real Madrid đắm đuối 4 sao Ngoại hạng Anh
Văn hóa - Thể thao 20/09/2024 17:00
Hoa hậu Ngọc Châu đáp trả tinh tế trước bình luận kém duyên về mẹ
Văn hóa - Thể thao 18/09/2024 15:33
WORLDBANK DỰ BÁO KINH TẾ VIỆT NAM NĂM 2024 VÀ NĂM 2025 | NHỊP ĐẬP THỊ TRƯỜNG #62
Video 24/05/2024 15:33
Tọa đàm “Xúc tiến thương mại: Khơi thông đầu ra cho sản phẩm OCOP”
Video 20/11/2023 17:25
Trao yêu thương cho em
Video 10/10/2022 14:03
Kon Tum giải cứu nạn nhân bị lừa bán sang Campuchia
Video 10/10/2022 13:58
Giới thiệu Phổ biến kiến thức Pháp luật
Video 10/10/2022 13:55
Phổ biến Luật tiếp cận thông tin
Video 10/10/2022 13:52
Hướng đến Chuyển đổi số sâu rộng
Video 23/06/2022 11:00