Lợi ích chưa rõ ràng từ việc nhận chuyển giao ngân hàng yếu kém

Sau 9 năm được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua lại với giá 0 đồng, ngày 17/10 vừa qua, CBBank và OceanBank đã được chuyển giao bắt buộc cho hai ngân hàng là Vietcombank và MB.

Sau khi được chuyển giao bắt buộc, CBBank và OceanBank sẽ là các Ngân hàng thương mại TNHH một thành viên do Vietcombank và MB sở hữu 100% vốn điều lệ. Mọi quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền, quyền, nghĩa vụ của khách hàng tại CBBank, OceanBank tiếp tục được bảo đảm theo đúng thỏa thuận và quy định của pháp luật.

Theo NHNN, mục tiêu chuyển giao bắt buộc là để các ngân hàng quay về hoạt động bình thường, khắc phục lỗ luỹ kế, đảm bảo các quy định về an toàn hoạt động, chấm dứt kiểm soát đặc biệt.

Cùng với 2 "ngân hàng 0 đồng" vừa được chuyển giao, Chính phủ cho biết cơ quan chức năng đang tiếp tục hoàn thiện phương án chuyển giao đối với 2 ngân hàng còn lại là GPBank và DongA Bank.

Đối với SCB, NHNN cũng đã trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương cơ cấu lại.

Ngoài Vietcombank và MB, còn có hai ngân hàng khác là VPBank và HDBank cũng từng công bố chủ trương nhận chuyển giao ngân hàng yếu kém.

Lễ công bố quyết định chuyển giao bắt buộc ngân hàng. (Ảnh: SBV)

Cơ chế ưu đãi đặc biệt

Trong khi cơ chế hỗ trợ chi tiết dành cho từng trường hợp chuyển giao chưa bao giờ được công bố, một số cơ chế hỗ trợ chung đã được đề cập tới.

Cụ thể, các ngân hàng nhận chuyển giao sẽ không cần hợp nhất các ngân hàng yếu kém vào báo cáo tài chính và miễn trích lập dự phòng cho các tổ chức yếu kém trên bảng cân đối kế toán.

Các ngân hàng nhận chuyển giao cũng sẽ không chịu áp lực về thời gian và NHNN sẽ tiếp tục hỗ trợ huy động các nguồn vốn giá rẻ. Từ đó, áp lực lên các ngân hàng nhận chuyển giao cũng được hạn chế.

Đây cũng là điểm mấu chốt, thúc đẩy các ngân hàng thương mại lớn nhận chuyển giao ngân hàng 0 đồng thay vì “né tránh” như giai đoạn trước.

Hầu hết các ngân hàng theo đuổi chương trình hỗ trợ này như Vietcombank, MB, VPBank hay HDBank đều tin rằng điều này sẽ có tác động tích cực, giúp các ngân hàng nhận chuyển giao mở rộng thị phần và tận dụng mạng lưới của các ngân hàng yếu kém, đồng thời cải thiện sức khỏe hệ thống ngân hàng.

Một số phương án cụ thể cho từng trường hợp đã từng được ban lãnh đạo ngân hàng chia sẻ. Chẳng hạn, tại đại hội cổ đông thường niên, lãnh đạo Vietcombank và MB đều cho biết việc nhận chuyển giao bắt buộc sẽ giúp các ngân hàng nhận được hạn mức tín dụng cao hơn, được nới giới hạn về cho vay, từ đó có thêm dư địa tăng trưởng.

Đồng thời, sau quá trình xử lý, các ngân hàng có IPO hoặc chuyển nhượng ngân hàng yếu kém hay thay đổi mô hình kinh doanh.

“Tổ chức nhận chuyển giao sẽ có quyền định đoạt, xử lý tổ chức chuyển giao bắt buộc. Nếu tìm được tổ chức nước ngoài phù hợp, có thể bán tổ chức nhận chuyển giao, duy trì hoặc có phương án khác như chuyển đổi, cải cách, chẳng hạn như chuyển sang ngân hàng số”, ông Đỗ Việt Hùng, thành viên HĐQT Vietcombank từng chia sẻ.

Ngoài ra, theo các dự thảo đang được xem xét, tổ chức tín dụng bên nhận chuyển giao sẽ được giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Đồng thời mức room ngoại tối đa của những nhà băng nhận chuyển giao được phép vượt quá mức room ngoại tối đa 30% tại các ngân hàng, nhưng không vượt quá 49% vốn điều lệ.

Tài liệu đại hội cổ đông của ngân hàng cũng liệt kê một số lợi ích như: được cho vay vượt giới hạn; được tăng trưởng tín dụng không bị hạn chế; vẫn được chia cổ tức bằng cổ phiếu; được phát hành trái phiếu dài hạn, mở thêm chi nhánh và không bị giới hạn khi giao dịch với TCTD yếu kém…

Với trường hợp của MB, Tổng giám đốc Phạm Như Ánh cho biết, nếu hoàn thành xong chương trình nhận chuyển giao TCTD yếu kém, ngân hàng sẽ có không gian mở ra để phát triển MB trong giai đoạn 5 năm tới. Ông Ánh cũng nhấn mạnh sau khi tiếp nhận thì ngân hàng yếu kém vẫn là một ngân hàng độc lập, trực thuộc MB.

“Sau khi hết thời gian cơ cấu thì chúng ta mới tính đến việc là có thực hiện sáp nhập hay thoái vốn hay không”, ông nói thêm.

Ban lãnh đạo MB cũng nhìn nhận việc nhận chuyển giao sẽ giúp MB có cơ hội để tăng trưởng cao hơn bình quân thị trường khoảng 1,5 đến 2 lần trong dài hạn.

Đồng thời, MB sẽ tiếp nhận khoảng 400 điểm giao dịch sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí đầu tư và tăng độ bao phủ phục vụ khách hàng theo chiến lược bán lẻ và chuyển đổi số.

Lợi ích thực tế vẫn là dấu hỏi

Khá nhiều kỳ vọng cho hoạt động chuyển giao các ngân hàng yếu kém. Tuy nhiên, kết quả thực tế và lợi ích các bên đạt được đến đâu vẫn sẽ cần thêm thời gian để kiểm chứng.

Hai lợi ích lớn nhất về kinh doanh mà các ngân hàng nhận chuyển giao thường nhắc tới là hợp nhất tài sản và mạng lưới kinh doanh của nhà băng.

Tuy nhiên, cả hai lợi ích này đều khá khó đong đếm. Sau gần 10 năm được NHNN mua lại, tên tuổi của cả CBBank và OceanBank đều gần như đã biến mất khỏi thị trường. Sức mạnh thương hiệu hay mạng lưới kinh doanh của những ngân hàng nhận chuyển giao khó có thể là điều các ngân hàng hàng đầu như Vietcombank hay MB hướng đến.

Với tài sản, tính tới cuối quý II/2024, quy mô tài sản của MB là xấp xỉ 1 triệu tỷ đồng, trong khi Vietcombank là gần 2 triệu tỷ đồng, lớn hơn rất nhiều so với quy mô tài sản của các ngân hàng được chuyển giao.

Tỷ trọng tài sản nếu sáp nhập vào không lớn, trong khi chất lượng tài sản lại là vấn đề. Cả hai ngân hàng CBBank và OceanBank đều không công bố báo cáo tài chính nên chưa rõ các ngân hàng đã xử lý nợ xấu được đến đâu.

Quy mô các ngân hàng bị chuyển giao bắt buộc rất nhỏ so với các ngân hàng nhận chuyển giao. Ảnh: CBBank

Trong lần cuối công bố tình trạng tài chính vào cuối năm 2014, CBBank cho biết phần vốn chủ sở hữu âm tới hơn 24.000 tỷ và lỗ lũy kế 27.000 tỷ đồng.

Với OceanBank, một số thông tin hiếm hoi được tiết lộ gần đây khi ông Ngô Anh Tuấn - Chủ tịch nhà băng này từng chia tổng tài sản năm 2023 của OceanBank tăng trưởng 23% so với năm trước đó. Sau hơn 8 năm tái cơ cấu, OceanBank đã xử lý và thu hồi trên 13.000 tỷ đồng nợ có vấn đề.

Nhìn chung, cả hai lợi ích kể trên chưa đủ để hấp dẫn các nhà băng hàng đầu tham gia vào cuộc đua tái cấu trúc ngân hàng yếu kém. Vì vậy, lợi ích mà các bên nhận chuyển giao hướng tới, nhiều khả năng vẫn sẽ tập trung vào các cơ chế ưu đãi từ phía NHNN.

“Mặc dù vậy, thông tin hiện có chưa đủ để xác định liệu các ưu đãi từ NHNN có thực sự vượt trội hơn chi phí và nguồn nhân lực cần thiết để hỗ trợ các ngân hàng yếu kém hay không”, báo cáo phân tích của công ty chứng khoán Vietcap nhìn nhận.

Nhóm phân tích cũng ước tính, trong trường hợp điều kiện kinh tế thuận lợi, các ngân hàng nhận chuyển giao cũng dự kiến sẽ mất trung bình khoảng 8-10 năm để phục hồi các ngân hàng yếu kém.

Điều này có lợi khi kết quả kinh doanh trong ngắn hạn của các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc sẽ ít bị ảnh hưởng. Mặt khác, nó cũng cho thấy còn quá sớm để nói về thành công trong hoạt động chuyển giao này.

Nguồn:Lợi ích chưa rõ ràng từ việc nhận chuyển giao ngân hàng yếu kém