Doanh nghiệp rượu bia kiến nghị lùi thời gian áp thuế tiêu thụ đặc biệt

Doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt rượu, bia lên 100% tới 2030 sẽ khiến các hãng gặp khó trong bối cảnh kinh doanh giảm sút.

Đề xuất tăng thuế lớn nhất trong lịch sử

Mới đây, tại Dự thảo Hồ sơ Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến, đối với rượu từ 20 độ trở lên, lộ trình tăng thuế từ năm 2026 đến 2030 với phương án 1 là từ 70 - 90%, phương án 2 là từ 80 - 100% (hiện tại là 65%). Với rượu dưới 20 độ, phương án 1 là từ 40 - 60%, phương án 2 là từ 50 - 70% (hiện tại là 35%);

Đối với bia, phương án 1 từ 70 - 90%, phương án 2 là từ 80 - 100% (hiện tại là 65%). Với các mức thuế đề xuất này, Bộ Tài chính nghiêng về phuơng án 2.

Liên quan đến vấn đề này, thông tin tại Hội thảo góp ý hoàn thiện Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết, trong giai đoạn từ năm 2020 tới nay, ngành đồ uống rượu, bia, nước giải khát đã liên tục chịu tác động tiêu cực.

Nhu cầu giảm sút do kinh tế khó khăn hậu COVID-19 và giá nguyên liệu đầu vào tăng cao từ 15 - 30%. Trong khi đó, ngành đồ uống có cồn lại không thuộc đối tượng giảm thuế VAT nên không được hỗ trợ mà chịu nhiều hạn chế từ 4 Luật lớn: Luật phòng chống tác hại rượu bia, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật thương mại, Luật quảng cáo, thương mại điện tử, bảo vệ môi trường.

Với những khó khăn này, ngành rượu bia đã bị sụt giảm mạnh về sản lượng. Chỉ số tồn kho toàn ngành đồ uống năm 2023 ước tính tăng 120% so với năm 2022 và Quý II cũng ghi nhận chỉ số tồn kho ngành đồ uống tăng gần 128,9%.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia Rượu Nước giải khát Việt Nam.

Đáng quan ngại, bà Vân Anh cho biết, doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp đã sụt giảm lớn, thậm chí đã có nhà máy phải đóng cửa. Cụ thể, Heineken Việt Nam, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thị trường của hãng tại Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm hai con số trong năm 2023.

Sabeco có 26 nhà máy ở 20 tỉnh thành từ năm 2021 tới nay tăng trưởng của doanh nghiệp tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số. Các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20 - 40%, trong khi giá bán không thể tăng. Kéo theo hàng loạt hệ thống dịch vụ nhà khách sạn với hàng triệu lao động đi kèm.

Habeco phản ánh năm 2023 sản lượng tiêu thụ giảm khoảng 30% so với năm 2019, ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động; Halico liên tục thua lỗ từ nhiều năm nay, nên đến cuối năm 2023 ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, luỹ kế lên đến 457,7 tỷ đồng.

Cùng với đó, doanh nghiệp rượu nhập khẩu cũng sụt giảm doanh số, dẫn đế việc phải tái cấu trúc, cắt giảm nhân viên, thu hẹp văn phòng.

Về đề xuất của Bộ Tài chính nói trên, bà Vân Anh cho rằng tuy chưa thể đánh giá hết được các tác động “khủng” vì điều này đòi hỏi thời gian, số liệu thống kê chính thống đầy đủ, mô hình tình toán tác động thuế khoa học và các yếu tố về độ co giãn, phản ứng người tiêu dùng và hành vi chuyển đổi các sản phẩm thay thế, song đây chắc chắn là cú tăng “sốc” lớn nhất chưa từng có trong lịch sử tăng thuế TTĐB.

Theo bà, các doanh nghiệp trong ngành cũng chưa rõ cơ sở đề xuất này do Bộ Tài chính chỉ để cập tới việc thuế suất tăng như vậy để đảm bảo giá bán sẽ tăng ít nhất 10% trong năm đầu tiên và khoảng 2 - 3% trong năm tiếp theo theo khuyến nghị của WHO. Điều này nằm ngoài sức tưởng tượng của các doanh nghiệp bởi vì, ngay cả vào mùa cao điểm, dịp lễ Tết, các doanh nghiệp cũng chỉ dám tăng 0,5 - 1,5%.

Do đó, việc tăng thuế sẽ làm tăng giá bán sản phẩm và dẫn đến giảm mạnh nhu cầu tiêu thụ do độ co giãn của cầu theo giá sẽ rất nhạy cảm trong bối cảnh thu nhập của người tiêu dùng giảm trong giai đoạn năm 2024 - 2025

“Thời điểm hiệu lực của Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) từ năm 2027. Đối với sản phẩm rượu, bia xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”, ổn định thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới”, bà Vân Anh kiến nghị.

Doanh nghiệp ngành bia sẽ chịu tác động "rất tiêu cực"

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Phúc, Giám đốc đối ngoại Heineken Việt Nam cho rằng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành bia sẽ chịu tác động "rất tiêu cực" nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt ở giai đoạn này.

Ông cho hay, năm ngoái hãng bia này chứng kiến sự sụt giảm doanh số ở mức hai con số, lần đầu sau nhiều thập kỷ. Hãng cũng mới đóng cửa nhà máy tại Quảng Nam, nhằm tối ưu hoạt động. "Việc tăng thuế cần được xem xét cách cẩn trọng, toàn diện", ông Phúc nói, thêm rằng chính sách cần đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu tăng thu ngân sách, ổn định kinh tế và bảo vệ sức khỏe người dân.

Ông Nguyễn Thanh Phúc, Giám đốc đối ngoại Heineken Việt Nam.

Đại diện Tổng công ty Bia, rượu, nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) nói họ ủng hộ chính sách thuế để tăng thu ngân sách, hạn chế tác hại của đồ uống có cồn. Song, hãng này thừa nhận việc tăng thuế sẽ tác động tới cung cầu, sản lượng tiêu thụ. Do đó, họ mong muốn nhà chức trách có "đề xuất phù hợp, hỗ trợ doanh nghiệp".

Bia chiếm 98,6% thị phần ngành đồ uống có cồn. Sabeco, Heineken Việt Nam, Habeco, Carlsberg là những doanh nghiệp nắm giữ gần 95% thị phần và tổng sản lượng ngành. Ngoài Heineken Việt Nam, Sabeco tăng trưởng âm về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ năm 2021. Hãng hiện có 26 nhà máy ở 20 tỉnh thành, hầu hết nhà máy trong hệ thống gặp khó khăn do chi phí đầu vào tăng 20-40%, trong khi giá bán không tăng. Còn với Habeco, năm ngoái lượng bán của doanh nghiệp này giảm 30% so với năm 2019, nộp ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động.

Trong ngành rượu, Halico ghi nhận lỗ liên tiếp 27 quý. Doanh nghiệp này lỗ lũy kế gần 458 tỷ đồng.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng lộ trình tăng thuế như trên sẽ khó có doanh nghiệp rượu, bia nào trụ vững. Theo bà, đây là áp lực lớn với doanh nghiệp ngành bia, rượu, kể cả đơn vị đầu ngành. Chưa kể, việc thay đổi chính sách cũng ảnh hưởng tới tâm lý nhà đầu tư.

"Khi nhà đầu tư vào Việt Nam, họ phải lường được quy định, do đó, chính sách phải ổn định. Việc điều chỉnh thuế cần có thời gian đủ dài, linh hoạt để doanh nghiệp có thể dự liệu, chuyển đổi", bà nói.

Ở góc nhìn khác, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh đánh giá sắc thuế này với bia rượu của Việt Nam đang ở mức thấp so với nhiều nước. Ông Thịnh nhìn nhận chính sách tăng thuế với rượu, bia là bài toán lâu dài để đảm bảo lượng tiêu thụ ở mức thấp. "Doanh nghiệp sản xuất nên tái cấu trúc để đáp ứng yêu cầu của xã hội và vì lợi ích lâu dài của thế hệ mai sau", ông Thịnh nêu quan điểm.

Một số chuyên gia cũng cho rằng mục tiêu hàng đầu của tăng thuế với rượu, bia là sức khỏe người dân, an toàn xã hội, sự phát triển người Việt trong tương lai. "Nhà nước cần đánh thuế cao để tạo khoảng cách về giá, giúp họ tăng nhận thức, sử dụng ít hơn", một chuyên gia nói.

Nguồn:Doanh nghiệp rượu bia kiến nghị lùi thời gian áp thuế tiêu thụ đặc biệt