Lợi nhuận có khả năng chững lại
Từ sau cuộc họp giữa Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các ngân hàng vào cuối tháng 2/2025 đến nay, hơn 20 ngân hàng thương mại đã giảm lãi suất huy động. Tuy nhiên, mức giảm chủ yếu áp dụng ở một số kỳ hạn và tập trung vào khách hàng thông thường, trong khi lãi suất huy động dành cho khách VIP – chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu tiền gửi của nhiều ngân hàng – hầu như không thay đổi. Do đó, chi phí vốn đầu vào của nhiều ngân hàng chưa giảm đáng kể.
Để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt 8% trở lên trong năm nay, nhiều ngân hàng đã triển khai các gói tín dụng với lãi suất ưu đãi. Tuy nhiên, khi lãi suất đầu ra giảm trong khi lãi suất đầu vào chưa giảm mạnh, biên lãi thuần (NIM) và lợi nhuận ngành ngân hàng năm nay có thể chịu áp lực.
Theo chuyên gia của Công ty Chứng khoán MBS, tín dụng năm 2025 dự báo tăng mạnh (17-18%), trong khi huy động vốn tăng chậm, gây áp lực lên thanh khoản ngân hàng. Vì vậy, chi phí vốn trong năm 2025 khó giảm so với năm 2024. Về lãi suất cho vay, các ngân hàng nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì mức thấp để hỗ trợ khách hàng do cạnh tranh trong lĩnh vực tín dụng ngày càng gay gắt.
 |
“Với áp lực tăng lãi suất huy động trong các quý tới, NIM của các ngân hàng khó có thể tăng mạnh trong năm 2025,” chuyên gia của MBS nhận định. Do đó, MBS đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng lợi nhuận toàn ngành từ 20,2% xuống 17,7%, tương đương mức tăng trưởng năm 2024, dù tín dụng năm nay dự kiến tăng cao hơn.
Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh, việc quyết định lãi suất huy động và cho vay thuộc quyền của các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, các ngân hàng cần chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, coi doanh nghiệp là đối tác quan trọng trong hệ sinh thái tài chính. Khi doanh nghiệp gặp khó, ngân hàng cũng cần đồng hành, hỗ trợ.
Các chuyên gia nhận định, ngân hàng hiện là nhóm doanh nghiệp có lợi nhuận cao nhất trong nền kinh tế Việt Nam. Dù thời gian qua, các ngân hàng đã điều chỉnh NIM để hỗ trợ nền kinh tế, mức giảm vẫn chưa đáng kể do áp lực lợi nhuận. Tuy nhiên, với các chính sách hỗ trợ thanh khoản từ NHNN, vẫn còn dư địa để giảm lãi suất cho vay.
Lãnh đạo NHNN khẳng định, các ngân hàng không cần quá lo lắng về cạnh tranh lãi suất huy động, bởi NHNN sẽ có nhiều giải pháp hỗ trợ thanh khoản thông qua thị trường liên ngân hàng.
Tối ưu chi phí, gia tăng nguồn thu ngoài lãi
Hiện nay, các ngân hàng vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động tín dụng, với khoảng 80% thu nhập đến từ nguồn này. Do đó, khi biên lãi ròng (NIM) chững lại, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của ngân hàng cũng chịu ảnh hưởng đáng kể. Để duy trì đà tăng trưởng, các ngân hàng buộc phải đẩy mạnh tối ưu hóa chi phí, tìm kiếm nguồn vốn rẻ hơn và mở rộng các nguồn thu ngoài lãi suất.
Theo ông Lê Hoài Ân, chuyên gia CFA tại Wiresearch, trong bối cảnh lãi suất thấp, áp lực cạnh tranh gia tăng khiến bài toán tối ưu chi phí huy động trở thành yếu tố quyết định khả năng cải thiện NIM. Những ngân hàng sở hữu lợi thế về nguồn vốn giá rẻ và đa dạng hóa kênh huy động sẽ có nhiều cơ hội thích ứng linh hoạt hơn với mặt bằng lãi suất cho vay thấp.
Gần đây, một số ngân hàng đã tung ra các sản phẩm tiền gửi "siêu lợi suất" nhằm thu hút tiền gửi dưới 1 tháng. Thay vì chỉ áp dụng lãi suất không kỳ hạn 0,1%/năm, nhiều ngân hàng đã thiết lập các kỳ hạn gửi tiền linh hoạt, thậm chí từ 1 ngày, với mức lãi suất lên đến 2,5%/năm – cao gấp hàng chục lần lãi suất không kỳ hạn. Động thái này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh CASA (tiền gửi không kỳ hạn) ngày càng khốc liệt, khi dòng vốn này đang sụt giảm tại nhiều ngân hàng.
 |
| Để duy trì hiệu quả, các ngân hàng cần tối ưu hóa hơn nữa chi phí vận hành. |
Bên cạnh đó, nhằm bù đắp sự giảm tốc của NIM, nhiều ngân hàng đang tập trung vào chuyển đổi số và tinh giản nhân sự để tối ưu hóa chi phí vận hành.
Có thể thấy, sự tăng trưởng lợi nhuận của ngân hàng thời gian gần đây không đơn thuần đến từ việc hưởng chênh lệch lãi suất, mà còn nhờ vào việc đẩy mạnh số hóa và kiểm soát chi phí hiệu quả.
Ngoài ra, gia tăng thu nhập ngoài lãi cũng là một giải pháp quan trọng. Năm 2024, tốc độ tăng trưởng thu nhập từ lãi của ngân hàng thấp hơn đáng kể so với mức tăng của thu nhập ngoài lãi. Theo dự báo của các chuyên gia phân tích tại MBS, thu nhập từ lãi của ngân hàng năm nay dự kiến tăng khoảng 17%, chủ yếu do nền so sánh thấp của năm trước. Tuy nhiên, tỷ trọng thu nhập ngoài lãi trên tổng thu nhập hoạt động vẫn chỉ chiếm khoảng 22%.
Cuối cùng, tăng trưởng lợi nhuận của ngân hàng năm nay còn phụ thuộc vào chi phí trích lập dự phòng. Việc đẩy mạnh tín dụng có thể kéo theo nợ xấu gia tăng, buộc ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng – dự kiến có thể tăng gần 17% trong năm nay. Theo đó, chỉ những ngân hàng duy trì được chất lượng tín dụng mới có thể đảm bảo sự ổn định trong tăng trưởng lợi nhuận.
Nguồn: Ngân hàng chật vật tìm giải pháp cắt giảm chi phí vận hành